ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ

«Τέκνον, ει προσέρχη δουλεύειν Κυρίω Θεώ, ετοίμασον την ψυχήν σου εις πειρασμόν· … ότι εν πυρί δοκιμάζεται χρυσός και άνθρωποι δεκτοί εν καμίνω ταπεινώσεως».

(Σειράχ 2,1 και 5)

Επιστολή 15

ΟΙ ΘΛΙΨΕΙΣ – ΣΗΜΕΙΟ ΘΕΙΑΣ ΕΚΛΟΓΗΣ

Η ανδρεία στις θλίψεις είναι ευδοκία του Θεού προς εμάς.

Η ευχαριστία του Θεού γι’ αυτές. Οι θλίψεις ως οδός προς τη θέωση.

Άθως, 21 Ιανουαρίου/3 Φεβρουαρίου 1933

Πολύτιμε πάτερ Δαβίδ, Ευλογείτε!

Αγαπημένε εν Κυρίω αδελφέ, ειρήνη στην ψυχή σας από τον Κύριο!

Η ζωή μας είναι σαν «το ύδωρ το ανυπόστατον»1. Όχι μόνο εμείς οι αρχάριοι, που ακόμη σκεπτόμαστε μόνο να μπούμε στην οδό της  πρακτικής ζωής, αλλά και οι τέλειοι ακόμη πατέρες, που έφθασαν στις έσχατες κορυφές της θεωρίας, δεν παρέμεναν άτρεπτοι. Μη ταράζεσθε με τις θλίψεις και τις δυσκολίες που σας βρίσκουν, αλλά κρατηθείτε γερά από την πίστη, όταν αλλάζει η φορά των ανέμων, δηλαδή των ψυχικών καταστάσεων. Από την άποψη αυτήν είναι καλό για μας να βεβαιωθούμε στη συνείδηση ότι όλοι οι πειρασμοί που έρχονται μας προσκομίζουν μεγάλη ωφέλεια. Μας νουθετούν στον πνευματικό πόλεμο, μας βοηθούν να γνωρίσουμε τον εαυτό μας. Η ανδρεία ψυχή φθάνει και να αγαπά ακόμη τους πειρασμούς, γιατί υπερνικώντας τους γίνεται πιο ισχυρή, πιο σταθερή, πιο έμπειρη, πιο σοφή. Καθίσταται ικανή να ανέβει στη θεωρία.

[//217] Σας ευχήθηκα ειρήνη εν Πνεύματι Αγίω, αλλά γνωρίζω από τα αγιοπατερικά έργα ότι είναι αδύνατο να αποκτήσει κάποιος την ειρήνη αυτήν, αν η ψυχή του δεν βιώσει προηγουμένως πολλές θύελλες, φοβερές  και  μεγάλες κατά καιρούς.

Η αδόκιμη ψυχή φοβάται τους πειρασμούς. Όταν όμως μάθει να τους υπερνικά, τότε πια γίνεται ατρόμητη χάρη στην ισχυρή ελπίδα της στον Θεό.  Τότε  τίποτα  δεν  φοβάται2,  ούτε  αποτυχίες  ή  πόνους  ούτε  εξουθενώσεις  ή

1 Ψαλμ. 123,5.

2 Προσθήκη: «Η ψυχή οφείλει να μάθει να υπερνικά κάθε θλίψη και πειρασμό και προσκόλληση και εξωτερικές επιδράσεις όλων των ειδών, ώστε αργότερα τίποτα πια να μη φοβάται».

διωγμούς ούτε τις επαφές με «ξένες διδαχές»3. Και αυτό είναι αδύνατο να επιτευχθεί, χωρίς πολλούς πολέμους και πειρασμούς.

Τον τελευταίο μήνα η ψυχή μου δεν είναι πια τόσο ήσυχη για σας, όπως ήταν από τον Νοέμβριο ως τα μέσα του Δεκεμβρίου. Θα ήθελα να είμαι μαζί σας, να μοιράζομαι τους κόπους και τις λύπες και τις θλίψεις σας. Τι είδους θλίψεις; Οποιεσδήποτε και να ήταν· μέχρι και αμφιβολίες ή μαρτυρικές απορίες, εκούσια  ή ακούσια εμπόδια, ακαταστασία στη ζωή, απουσία καθοδηγητή ακόμη και στενού φίλου· οποιεσδήποτε, κάθε είδους θλίψεις. Και θα ήθελα να χαιρόσαστε με το πνεύμα, νοερά, σε όλες αυτές τις θλίψεις, διακρίνοντας σε αυτές και μια άλλη πλευρά, τη μαρτυρία της μεγάλης αγάπης του Θεού για μας. Οι θλίψεις για την ψυχή που αγαπά τον Χριστό είναι τροφή. Είναι κατά κάποιον τρόπο ύλη για ανάφλεξη του εσωτερικού πυρός. Οι θλίψεις μας δίνουν τη δυνατότητα να δείξουμε την αγάπη [//218] μας για τον Θεό. Η διαμονή στις εντολές του Θεού σε συνδυασμό με τον αγώνα της αυταπαρνήσεως είναι ο τέλειος τρόπος για να γνωρίσουμε, όπως πρέπει, τον Θεό, τον ίδιο τον εαυτό μας (ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ) και την αμοιβαία σχέση μεταξύ του Θεού και του εαυτού μας. Ο παροδικός (σε αυτή τη ζωή) κόπος και η άσκηση είναι απολύτως αναγκαία, για να φθάσουμε, υπερπηδώντας αυτό το κατώφλι, την αληθινή σύνεση και ελευθερία. Τότε θα γίνουμε ελεύθεροι, όπως λέει ο όσιος Μακάριος ο Μέγας, για τη ζωή στην Ουράνια Βασιλεία4, στο φως του προσώπου του Θεού, που είναι πρωτίστως «φως γνώσεως»5.

Αν είμασταν πράγματι συνετοί ή άξιοι, τότε θα έπρεπε να πορευθούμε προς τα εκούσια παθήματα με τον ίδιο τρόπο που πορεύθηκε ο Χριστός «προς το εκούσιον πάθος». Εξαιτίας όμως της αδυναμίας μας ας ευχαριστήσουμε και ας δοξάσουμε τον Θεό τουλάχιστο για τις θλίψεις που συμβαίνουν.

Το έργο των πνευματικών ανδρών συνίσταται στο να ευχαριστούν τον Θεό για την παραχώρηση της δυνατότητας να βαδίζουν σε εκούσιες θλίψεις χάριν του Ονόματός Του, για την εκπλήρωση των εντολών Του· να δοξάζουν την ατελεύτητη Σοφία του Θεού, που προνόησε για μας ευνοϊκές συνθήκες για τα εκούσια αυτά παθήματα. (Κάποιος είπε ότι οι Άγγελοι μας ζηλεύουν, γιατί αυτοί στερούνται αυτής της δυνατότητας)6. Μόνο έτσι μπορούμε να δείξουμε τη συνετή μας αγάπη για τον Θεό. Μόνο στην οδό αυτήν ο [//219] άνθρωπος μπορεί να γίνει

3 Εβρ. 13,9. Προσθήκη: «–δηλάδή κάθε είδους μη ορθόδοξων διδασκαλιών τόσο θρησκευτικού, όσο και φιλοσοφικού – επιστημονικού χαρακτήρα».

4 Βλ. Μακαρίου Αιγυπτίου, Ασκητικά, Λόγος 7, Περί ελευθερίας νοός 14, PG 34,918A.

5 Απολυτίκιον Χριστουγέννων. Προσθήκη: «Να αποκτήσεις την αγάπη προς τον  Θεό χωρίς θλίψεις είναι αδύνατο».

6 Βλ. Α’ Πέτρ. 1, 12: «τὰ εἰς Χριστὸν παθήματα καὶ τὰς μετὰ ταῦτα δόξας· … εἰς ἃ ἐπιθυμοῦσιν ἄγγελοι παρακύψαι».

φίλος του Θεού, αδελφός του Χριστού, να επιτύχει την τέλεια σωτηρία, την εν Χριστώ θέωση7.

Ώσπου να δοκιμασθεί η ψυχή με θλίψεις, να κατανοήσει ότι στη δυνατότητα των θλίψεων, που μας παραχωρούνται χάριν της εντολής του Θεού, περικλείεται η μεγαλειώδης και ανεξιχνίαστη αγάπη του Δημιουργού για μας, και ότι με την οδό των θλίψεων οδηγούμαστε σε θεοειδή κατάσταση, ως τότε θα παραμένει ακόμη σε νηπιώδη κατάσταση, ασύνετη ή δυνάμει μόνο συνετή, ανίκανη για τη Βασιλεία των Ουρανών. Διαβάστε γι’ αυτό στον Μακάριο τον Μέγα8. Αν όμως αυτό συμβαίνει με τις θλίψεις, αν έτσι αντιλαμβανόμαστε την αγάπη του Θεού για μας, τότε με τη βοήθειά Του θα Τον ευχαριστούμε ως την έσχατη αναπνοή μας.

Η επιθυμία της καρδιάς μου την ώρα αυτήν είναι να παραμείνει η ψυχή σας σε ειρήνη και χαρά.

Αγαπητέ πάτερ Δαβίδ, μη βιάζεσθε. Χάνετε το νόημα της ζωής· αναζητείστε δρόμους προς αυτήν, ώστε να τακτοποιηθείτε περισσότερο οριστικά και μόνιμα. Και αυτό είναι κατανοητό.

Αλλά μη βιάζεσθε. Περισσότερο χρειάζεται η ήσυχη παράδοση στο θέλημα του Θεού και λιγότερο οι στοχασμοί για το πώς είναι καλύτερα να τακτοποιηθείτε. Σε αυτές τις σκέψεις και εικασίες πολλά ακόμη δεν τα υπολογίζετε, σε πολλά κάνετε λάθος, αλλά και διαφορετικά δεν μπορεί να γίνει. Αυτό θα το κατανοήσετε αργότερα.

[//220] Εύχομαι ο Κύριος να δώσει ειρήνη στην ψυχή σας. Γι’ αυτό προσεύχομαι στον Θεό, προσεύχομαι και στη Θεομήτορα, για να σας τακτοποιήσει η Δέσποινα σύμφωνα με τη θεϊκή Της ευδοκία. Αλλά τί είναι η προσευχή μου ή ακόμη η προσευχή οποιουδήποτε άλλου; Είναι μόνο η εκδήλωση της αμοιβαίας αγάπης μας, εκείνης που μας παρήγγειλε ο Χριστός. Αυτός ο Ίδιος φροντίζει για σας. Η Ίδια η Παναγία σας σκεπάζει.

Όλον αυτόν το μήνα είμαι παραφορτωμένος με εργασία. Δεν είχα τη δυνατότητα να διαβάσω το βιβλίο του Ιωάννου του Σταυρού. Μένει ακόμη με άκοπες τις σελίδες. Ακόμη και σε σας δεν μπόρεσα να γράψω.

Ο ανάξιος ιεροδιάκονος Σωφρόνιος,

ελάχιστος εν Κυρίω αδελφός σας Άθως, 21 Ιανουαρίου/3 Φεβρουαρίου 1933

7 Προσθήκη: «να αποκτήσει την τεθεωμένη κατάσταση και ζωή στο Φως και στη Θεία αγάπη».

8 Βλ. Μακαρίου Αιγυπτίου, Ασκητικά, Λόγος 7, Περί ελευθερίας νοός 14, PG 34,918A.