Κυριακή 31 Μαρτίου 2013

Η έκσταση ως κάθοδος: Το παλαμικό υπόβαθρο της Θεολογίας του π. Σωφρονίου

Η έκσταση ως κάθοδος: Το παλαμικό υπόβαθρο της Θεολογίας του π. Σωφρονίου
14 Νοεμβρίου 2012
Αφιερώματα / Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς   Καθηγητής Ανώτατης Θεολογικής σχολής Θεσσαλονίκης Πρωτοπρεσβύτερος Νικόλαος Λουδοβίκος

Η θεολογική συζήτηση για τη θεολογία του π. Σωφρονίου, παρότι μόλις άρχισε, προμηνύεται εξόχως σημαντική για την ταυτότητα της Ορθόδοξης θεολογίας στο άμεσο μέλλον. Και τούτο διότι ο π. Σωφρόνιος δεν είναι, όπως ελπίζω να φανεί στη συνέχεια, απλά ένας «ασκητικός συγγραφέας», όπως επικράτησε να ονομάζεται μια μερίδα συγγραφέων οι οποίοι επικεντρώνουν την προσοχή τους πάνω σ’ αυτό που κακώς ονομάζεται «πνευματικότητα» και ορθότερα ίσως «νηπτική παράδοση». Πράγματι, πολλοί απ’ τους «νηπτικούς», όπως συνήθως λέγονται, συγγραφείς, ελάχιστο ή μηδαμινό ενδιαφέρον επιδεικνύουν για την ενσωμάτωση του συνόλου της θεολογίας στο έργο τους. Αυτό φυσικά κάθε άλλο παρά μειώνει το έργο αυτό, αφού πράγματι αυτό που εξίσου ενδιαφέρει την Ορθόδοξη θεολογία είναι η άκρως εμπειρική, νηπτική και μετανοιακή, θεολογική γνωσιολογία, άνευ της οποίας κάθε είδους ευχαριστιακής ή εκκλησιολογικής οντολογίας κινδυνεύει ν’ αποτελεί έωλο και ακατανόητο υπερβατικό εκστατισμό. Πολύ λίγοι πάντως από τους Πατέρες, μεταξύ των οποίων οι άγιοι Γρηγόριος Νύσσης, Βασίλειος ο Μέγας, Μάξιμος Ομολογητής και Γρηγόριος Παλαμάς, επιχειρούν την βαθιά συναίρεση της νηπτικο-ασκητικής παράδοσης με τις ανθρωπολογικές και θεολογικές προϋποθέσεις και συνέπειές της. Ο π. Σωφρόνιος Σαχάρωφ φρονώ πως ανήκει σ’ αυτήν την τελευταία ακριβώς κατηγορία Πατέρων (διότι πράγματι πρόκειται για ένα νεότερο Πατέρα της Εκκλησίας) και αυτό είναι κάτι το οποίο θα επιθυμούσα, εντελώς εισαγωγικά, να δείξω στην παρούσα εισήγηση. Σκοπός πράγματι του κειμένου που ακολουθεί, είναι ν’ αποδείξει προεισαγωγικά πως η θεολογία του π. Σωφρονίου ανήκει ειδικά στην παράδοση του Ορθοδόξου Ησυχασμού, όπως μάλιστα αυτός εκφράστηκε, με τη δημιουργική συναίρεση των προ αυτού Πατέρων, από τον αγ. Γρηγόριο Παλαμά, καθώς επίσης πως η θεολογία αυτή ανήκει στην παράδοση των μεγάλων θεολογικών συνθέσεων, όπου ακριβώς, με τον εγκυρότερο τρόπο, ολόκληρο το φάσμα της πατερικής θεολογίας (ειδικότερα μάλιστα, εν προκειμένω, της θεολογικής ανθρωπολογίας) αναδεικνύεται ξανά.
ΙΙ
Κάτι τέτοιο μας υποχρεώνει να ανιχνεύσουμε καταρχήν το νόημα της εκστάσεως, της ασκητικής ανάβασης δηλαδή προς τον Θεό, στα όρια της ελληνικής πατερικής παράδοσης. Προς τον σκοπόν αυτό, είμαστε νομίζω υποχρεωμένοι ν’ ανιχνεύσουμε δυο είδη τέτοιας εκστάσεως προς το Θεό, στα όρια πάντοτε της παραπάνω παράδοσης: α) την πλατωνίζουσα έκσταση και β) την ησυχαστική έκσταση, της οποίας η έκφραση κορυφώνεται πράγματι στο παλαμικό έργο (αν και αποτελεί περιεχόμενο του μεγαλύτερου μέρους της παλαιότερης πατερικής γραμματείας). Ας δούμε τα δυο αυτά είδη έκστασης χωριστά.
Η πλατωνίζουσα έκσταση είναι αυτή η οποία έλαβε την κορυφαία έκφρασή της στα έργα του Ωριγένη. Είναι συγγενής με την ανάλογη θεωρία φιλοσοφικής γνώσης του Ενός, του νεοπλατωνικού φιλοσόφου Πλωτίνου (ο οποίος υπήρξε, κατά πάσα πιθανότητα, συμμαθητής του Ωριγένη στη φιλοσοφική σχολή του πρώην χριστιανού και μετέπειτα νεοπλατωνικού φιλοσόφου Αμμωνίου Σακκά). Υπενθυμίζω πως ο Πλωτίνος θεωρεί πως η ψυχή του ανθρώπου, που αποτελεί και την ουσία του, είναι κατά φύσιν συγγενής με το θείο και, περιπολώντας καταρχήν σε ουράνιους τόπους, εξέπεσε από λάθος της σε τούτη τη γη και τιμωρήθηκε προσδενόμενη στο υλικό αυτό σώμα το οποίο είναι παντελώς ξένο προς την πραγματική «θεία» ουσία του ανθρώπου. Ο φιλόσοφος οφείλει να ξαναβρεί το θείον μέσω της εκ-στατικής θεωρίας, (η οποία ακριβώς εξέρχεται από την ύλη και τη δημιουργία, αφού αυτές ουσιαστικά ταυτίζονται με το μη – ον ή το κακό), είναι «ο δια θεωρίας το είναι έχων», κατά το φιλόσοφο. Η ψυχή λοιπόν στον Πλωτίνο χωρίζεται σε ανώτερη ψυχή, της οποίας ουσία είναι ο νους, και σε κατώτερη ψυχή, συνδεόμενη με το παθητικό μέρος της ψυχής και προσδεδεμένη στις ανάγκες του σώματος. Ο φιλόσοφος οφείλει να εγκαταλείψει τόσο το σώμα όσο και την κατώτερη αυτή ψυχή και δια του νοός του να αναμειχθεί με το Εν ωσότου αφομοιωθεί ολοκληρωτικά απ’ αυτό, εις τρόπον ώστε να γίνει ένα μ’ αυτό – «έν άμφω». Παρόμοια ο χριστιανός Ωριγένης θεωρεί πως η ψυχή του ανθρώπου είναι κατά φύσιν συγγενής με το Θεό και χωρίζεται σε ανώτερη η οποία έχει ως ουσία της το νου και προϋπήρχε του συγκεκριμένου ανθρώπου, ουρανοδρομώντας αΰλως μέχρι τη φοβερή στιγμή του κόρου, όπου ακριβώς λόγω κορεσμού θα επισυμβεί και η πτώση της στην υλικότητα και σε κατώτερη ψυχή, αποτελούμενη από το θυμικό και το επιθυμητικό μέρος της ψυχής. Αυτό το κατώτερο μέρος υποτίθεται πως προσετέθη μετά την πτώση (η οποία δεν είναι άλλη από τη δημιουργία του ανθρώπου, αφού στον Ωριγένη η δημιουργία και η πτώση ταυτίζονται) και οφείλεται ακριβώς στην πτωτική τάση της ψυχής να συνδέεται μ’ ένα σώμα. Πνευματικότητα και εδώ είναι η θεωρία του Θεού, μέσω της εκ-στατικής αναχώρησης από την σωματικότητα, δια του συγγενούς προς τον Θεό ανθρώπινο νου. Ο Ωριγένης είναι τριχοτομιστής: παραδέχεται, πλην της ψυχής και του σώματος, την παρουσία επίσης και πνεύματος στον άνθρωπο. Πνεύμα ανθρώπινο είναι εδώ ένα είδος κτιστής συμμετοχής στο Πνεύμα του Θεού, καθώς και ο τόπος αυτού του τελευταίου μέσα στον άνθρωπο, ασχέτως αν αυτός είναι βαπτισμένος ή όχι – μια ακόμη πλατωνική κληροδοσία. Το σώμα είναι βεβαίως μόνον τιμωρία της ψυχής, πλην όμως ο χριστιανός Ωριγένης δεν μπορεί παρά να θεωρεί πως θα υπάρξει μια μορφή επιβίωσής του στα έσχατα, υπό τη μορφή του «αιθερίου» σώματος των αγγέλων. Το «αιθέριο» σώμα είναι μια εφεύρεση που μας απαλλάσσει τόσο από την υλικότητα, όσο και από την πιθανότητα της τέλειας πνευματοκρατικής εξαφάνισης της υλικής δημιουργίας στα έσχατα – δεν ανήκει όμως επ’ ουδενί στη χριστιανική θεολογία…
III
            Αυτή η μονοδιάστατη πλατωνίζουσα πνευματικότητα που αφήνει έξω από την κοινωνία με το Θεό το σώμα και την υλική δημιουργία καθώς και το παθητικό μέρος της ψυχής είναι το ακριβώς αντίθετο του Ησυχασμού. Η διόρθωσή της δεν περίμενε φυσικά τον αγ. Γρηγόριο τον Παλαμά, αλλά άρχισε αμέσως και μάλιστα με τους Καππαδόκες Πατέρες. Ακόμη και ο θεωρούμενος ως δήθεν πλατωνικότερος όλων, ο αγ. Γρηγόριος Νύσσης, καταδικάζει τη θεωρία πως ο νους του ανθρώπου είναι κατά φύσιν συγγενής με το Θεό: ο νους, όπως και η ψυχή είναι κτιστός, δημιουργημένος, ενώ Εκείνος είναι άκτιστος. Το χάσμα μεταξύ τους είναι απέραντο και γεφυρώνεται μόνο από τη χάρη του Θεού. Η μετοχή στο Θεό συμβαίνει όχι μόνον δια του νοός αλλά δια του όλου ανθρώπου, λέγει ο Γρηγόριος, αν και κάποτε μοιάζει να αμφιταλαντεύεται για το αιώνιο μέλλον του παθητικού της ψυχής.
            Εκείνος που καθοριστικά μίλησε για ένωσιν ανθρώπου και Θεού, ως «συνέργεια» (κάτι που ο Νύσσης αποκαλούσε «συνενέργειαν») μεταξύ τους, είναι βεβαίως ο αγ. Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης και κορυφώνεται η τάση αυτή αναμφίβολα στον αγ. Μάξιμο τον Ομολογητή. Ο Ομολογητής αρνείται ρητώς πως ουσία του ανθρώπου είναι η ψυχή μόνη ή το σώμα μόνον ή ακόμη το άθροισμα των δυο, και αποφαίνεται αινιγματικά ότι ο άνθρωπος είναι το «όλον αυτού». Η τελευταία αυτή φράση σημαίνει πως ο άνθρωπος δεν είναι απλώς ένα ψυχοσωματικό σύνολο αλλά είναι επίσης και ο τόπος του Όλου, έχει τη δυνατότητα δηλαδή να γίνει μια ξεχωριστή, ιδιαίτερη και ανεπανάληπτη υπόσταση όλου του κτιστού και ακτίστου είναι, κατά χάρη. Ας μην λησμονούμε πως η θεολογία του αγ. Μαξίμου περί των ακτίστων λόγων μας λέγει τελικά ακριβώς αυτό: πως ο Θεός «λέγει», προτείνει δηλαδή στα όντα τον τρόπο του είναι τους, αναμένοντας από αυτά το δικό τους κτιστό λόγο, την απάντησή τους δηλαδή, η οποία θα οδηγήσει, μέσω αυτού του θεανθρωπίνου (συνεργητικού ή συνενεργητικού) διαλόγου, του οποίου η Ενσάρκωση του Λόγου είναι το έσχατο πλαίσιο, στην πληρότητα του κατά φύσιν τρόπου υπάρξεως των όντων στα έσχατα, στη Βασιλεία του Θεού.
            Λαμπρό άνθος της παράδοσης αυτής είναι αναμφίβολα το έργο του αγ. Συμεώνος του Νέου Θεολόγου. Δεν υπάρχει χώρος στην εισήγηση αυτή για εκτενέστερη αναφορά, πλην όμως όλοι οι αναγνώστες του κορυφαίου αυτού ασκητικοθεολογικού έργου γνωρίζουν πως εδώ η ένωση ανθρώπου και Θεού εν Χριστώ περιγράφεται ως ένα γεγονός στο οποίο λαμβάνει μέρος, στην κυριολεξία, κάθε μέλος του σώματος και κάθε τμήμα της ψυχής του πιστού, χωρίς καμία εξαίρεση. Όλος ο άνθρωπος γίνεται Θεός κατά χάριν, χωρίς σύγχυση κτιστού και ακτίστου αλλά και χωρίς καμία διάσταση μεταξύ τους.
            Κληρονόμος λοιπόν και κορυφαίος εκφραστής της πνευματέμφορης αυτής παράδοσης, που δεν είναι τίποτα άλλο από αυτό που ονομάζουμε Ησυχασμό, είναι αναμφίβολα ο αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς. Οι ορθόδοξοι θεολόγοι έχουμε δυστυχώς ελάχιστα συνειδητοποιήσει το γεγονός πως αυτό που κυρίως πολεμά η παλαμική θεολογία είναι ακριβώς η νεοπλατωνίζουσα ανθρωπολογία και γνωσιολογία (εντός ή εκτός της Εκκλησίας) όπως αυτή περιγράφηκε παραπάνω. Όλος αυτός ο ιερός και συνάμα βαθύτατα αντι-ιδεαλιστικός και θα λέγαμε στην κυριολεξία «υλιστικός» χαρακτήρας του Ησυχασμού, είναι ακριβώς αυτό που τον καθιστά βαθύτατα σύγχρονο και βαθύτατα ικανό ν’ απαντήσει στα πιο συγκλονιστικά ερωτήματα που εγείρουν σήμερα τόσο η φιλοσοφία όσο και οι επιστήμες του ανθρώπου, της νευροεπιστήμης συμπεριλαμβανομένης. Τα κύρια χαρακτηριστικά εν προκειμένω του έργου του Παλαμά είναι τα εξής: πρώτον, πλήρης αποδοχή του παθητικού μέρους της ψυχής, δηλαδή των συναισθημάτων και της επιθυμίας, στην προοπτική της κοινωνίας μετά του Θεού. Οι άγιοι δεν είναι μόνον «θεωροί» αλλά και «κοινωνοί» του Θεού λέγει ο Παλαμάς υπονοώντας εδώ την Μακαριανή ένωση νου και καρδίας: δεν σκεπτόμαστε μόνον το Θεό αλλά επίσης Τον αγαπούμε και Τον ποθούμε και μόνον έτσι μετέχουμε σ’ Αυτόν. Δεύτερον, πλήρης αποδοχή του σώματος. Το σώμα διαθέτει κατά τις Τριάδες υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων «ενσημαινομένας πνευματικάς διαθέσεις» μπορεί δηλαδή να πνευματοποιηθεί ως ευλογημένο δημιούργημα του Θεού μαζί με την ψυχή και να «συνδιαιωνίσει» μαζί της και συνεπώς, τρίτον, η ένωση μετά του Θεού είναι ένωση καρδιακή και νοερά και σωματική. Τα πάθη μας λέγει ο ησυχαστής αρχιεπίσκοπος της Θεσσαλονίκης, όχι μόνον δεν πρέπει να χαθούν, όπως μας δίδαξαν λόγου χάριν οι Στωικοί, αλλά πρέπει να μεταμορφωθούν εν Αγίω Πνεύματι, αλλάζοντας προσανατολισμό και αντικείμενο, προκειμένου να εναγκαλισθεί όλος ο πραγματικός άνθρωπος όλον τον πραγματικό Θεό κατά χάρη.
            Προσεγγίζουμε κατόπιν τούτων την ουσία του θέματός μας. Ποιος είναι ο τρόπος αυτής της νέας, μη πλατωνικής αυτή τη φορά, ανάβασης ή έκστασης προς το Θεό; Η περιγραφή στην οποία προβαίνει ο αγ. Γρηγόριος στο Ζ’ Αντιρρητικό του (11, 36) μοιάζει εκπληκτική. Δυο είδη ανόδου προς το Θεό υπάρχουν μας λέγει. Η πρώτη γίνεται δια του νοός και μόνον. Αυτή είναι η άνοδος των φιλοσόφων προς τον Θεό και ο Παλαμάς δεν διστάζει να την ονομάσει απερίφραστα «φανταστικήν», μη πραγματική δηλαδή και γεμάτη με φανταστικά είδωλα για το Θεό. Το δεύτερο είδος ανόδου είναι αυτή των ασκητών-θεολόγων. Αυτή συμβαίνει, όπως συγκλονιστικά το περιγράφει ο ησυχαστής άγιος, «μετά παντός είδους κτίσεως, ίνα το της εικόνος απηκριβωμένον ή» – με ολόκληρη τη δημιουργία, ούτως ώστε να είναι πλήρες το κατ’ εικόνα.
Ευρισκόμαστε στη θεολογική και ανθρωπολογική καρδιά του Ησυχασμού. Η έκσταση-άνοδος προς τον Θεό προϋποθέτει, μας λέγει μ’ άλλα λόγια ο Παλαμάς, για να είναι πραγματική και αληθινή, μια προηγούμενη βαθύτατη κίνηση καθόδου ή κένωσης, ούτως ώστε ο άνθρωπος να βαστάσει και να σηκώσει προς το Θεό όχι μόνον εαυτόν αλλά ολόκληρη μαζί τη δημιουργία – του άλλους ανθρώπους αλλά και τα υπόλοιπα κτιστά όντα. Ο σταυρός αυτής της καθόδου αποτελεί τη μόνη απαράβατη προϋπόθεση για την αναστάσιμη άνοδο του πιστού προς τον Θεό. Η έκσταση δεν είναι έτσι μια κίνηση έξω από τη φύση των όντων (όπως ακριβώς αντιλαμβάνονται σήμερα το πρόσωπο οι σημερινοί ορθόδοξοι περσοναλιστές θεολόγοι, θεωρώντας το ακριβώς, κατά πλατωνίζοντα τρόπο, ως έκσταση/έξοδο από την, ταυτιζόμενη με την τυφλή αναγκαιότητα ή και την πτώση, φύση) αλλά είναι μια έκσταση προσωπική της ίδιας της κτιστής φύσεως προς τον Θεό. Επιπλέον η έκσταση/άνοδος αυτή είναι αποφασιστικά και μόνον κοινωνική, όχι υπό την έννοια πως το συγκεκριμένο πρόσωπο καταργείται αλλά, αντιθέτως, τούτο το τελευταίο ακριβώς καθολικοποιείται. Έκσταση και κοινωνική καθολικοποίηση φαίνεται έτσι να συμπίπτουν: η μια αποδεικνύει την αλήθεια της άλλης. Το γεγονός αυτό μας επιτρέπει να ομιλούμε για την έκσταση καταρχήν ως κάθοδο, κίνηση σταυρική προς περιχώρηση και βασταγμό όλου του Είναι, η οποία, αυτή και μόνη, αποδεικνύει ότι η έκσταση ως άνοδος είναι πραγματική και κατά Θεόν αληθινή. Είναι μ’ αυτήν ακριβώς την έννοια που μπορούμε ακριβώς να υποστηρίξουμε πως ο ορθόδοξος Ησυχασμός, όταν είναι θεολογικά υγιής, δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά βιωμένη εκκλησιολογία…
ΙV
Ας έλθουμε λοιπόν τώρα κατόπιν τούτων στην περίπτωση του έργου του π. Σωφρονίου και μάλιστα σ’ ένα ζήτημα το οποίο πολύ απασχολεί τους μελετητές του, το ζήτημα δηλαδή της κένωσης. Είναι νομίζω εφικτό να δείξουμε ότι ο π. Σωφρόνιος είναι ένας ησυχαστής και μάλιστα υπό την έννοια του παλαμικού Ησυχασμού όπως τον είδαμε παραπάνω.
Θεωρώ πως δυο είναι οι μορφές της κένωσης, αλληλοσυμπληρούμενες μάλιστα, στο έργο του π. Σωφρονίου. Πρώτη είναι η μορφή της θεοεγκατάλειψης. Αν η θεοεγκατάλειψη θεωρηθεί ως μια σοφή παιδαγωγία της αγάπης του Θεού προς τον ασκητή, τότε αυτή η παιδαγωγία τι άλλο είναι παρά μια προσπάθεια να μας θεραπεύσει ο Θεός από κάθε ίχνος μιας «ηδυπαθούς» ατομιστικής απόλαυσης της χάρης, μια τάση η οποία ενδημεί ασυνειδήτως μέσα στον πεπτωκότα άνθρωπο, ωθώντας τον ανεπίγνωστα σ’ έναν πιθανό πειρασμό ναρκισσικής αδολεσχίας, ακόμα και μέσα στο φως της χάρης του Θεού; Τι άλλο είναι δηλαδή αυτή η σοφή παιδαγωγία της θεοεγκατάλειψης παρά μια φιλάνθρωπη ώθηση του Θεού για ένα κοινωνικό άνοιγμα της ψυχής του ασκητή προς τον κενωτικό εναγκαλισμό του πάσχοντος συνανθρώπου και της πάσχουσας κτίσης, προκειμένου ν’ ανεβεί μαζί τους, και μόνο μαζί τους, στο Θεό; Έτσι εξηγείται ίσως και το γεγονός ότι την μεγαλύτερη θεοεγκατάλειψη δεν την υφίστανται συνήθως οι απλοί πιστοί αλλά κυρίως οι διανοούμενοι ασκητές και πιστοί (και τέτοιοι βεβαίως είναι συνήθως οι περισσότεροι των Πατέρων) αφού αυτοί κυρίως έχουν μεγαλύτερο πειρασμό από τους άλλους να αδολεσχήσουν σε μιαν ατομική-νοητική θεωρία του Θεού με τον πιθανό ναρκισσισμό της, αφήνοντας την υπόλοιπη δημιουργία κάπως στο περιθώριο.
Όπως φάνηκε ήδη, το δεύτερο είδος κένωσης, στο οποίο οδηγεί παιδαγωγικά και φιλάνθρωπα, ως θεοεγκατάλειψη, είναι η χάρη της περιχωρήσεως, είναι μ’ άλλα λόγια ακριβώς αυτό το οποίο ο π. Σωφρόνιος ονομάζει γένεση της υποστάσεως μέσα στη Γεθσημάνειο προσευχή – ασκητική και λειτουργική – για όλον τον κόσμο. Υπ’ αυτήν την έννοια, χάρις στην πρώτη κένωση δίδεται η χάρη για τη δεύτερη. Ως σοφή θεραπεία της ρίζας της φιλαυτίας, η θεοεγκατάλειψη, έτσι, όχι μόνο δε γεννά απελπισία αλλά ευγνωμοσύνη και δοξολογία για την εν αληθεία αγάπη του Θεού η οποία οδηγεί στην οντολογική ολοκλήρωσή του τον άνθρωπο:  
«Φερόμενοι πνεύματι Θεού προς την υπέρ όλου του κόσμου προσευχήν, προς συμμετοχήν εις την εν Γεθσημανή προσευχήν του Κυρίου, βλέπομεν αίφνης εν εαυτοίς Θείον θαύμα: Ανατέλλει εντός ημών ο πνευματικός ήλιος, το όνομα του οποίου είναι υπόστασις (πρόσωπον). Τούτο είναι εν ημίν η αρχή καινής μορφής υπάρξεως, ήδη αθανάτου. Τότε δεχόμεθα την Αποκάλυψιν της Υποστατικής Αρχής εν τη Αγία Τριάδι, ουχί επιφανειακώς, ουχί διανοητικώς, αλλ’ εν τοις εγκάτοις του είναι ημών. Ενορώμεν εν τω Φωτί το μέγιστον μυστήριον του Ανάρχου Είναι: τον Υποστατικόν Θεόν, τον Ζώντα· τον Ένα εν Τριάδι Υποστάσεων· τον Θεόν της αγάπης, τον Μόνον αληθινόν».
            Με την προσευχή υπέρ όλου του κόσμου δίνουμε πλέον υπόσταση στην κοινήν ανθρώπινη ουσία. Με την προσευχή της αγάπης προς την ομοούσιά μας ανθρωπότητα γινόμαστε δυναμικά υποστάσεις της όλης ανθρώπινης ουσίας καθώς και όλης της κτίσης, ενώ προηγουμένως υπαρξιακά ήμασταν απλώς λογικά τμήματα της ανθρώπινης και της κτιστής εν γένει ουσίας. Έχουμε εδώ ξανά δηλαδή την ουσία του παλαμικού Ησυχασμού: έκσταση δια καθόδου, ο άνθρωπος να δίδει ταπεινά υπόσταση σ’ όλη τη δημιουργία, ανεβάζοντάς την στο Θεό, μιμούμενος δηλαδή κατά χάρη το έργο ακριβώς και την κίνηση του ενανθρωπήσαντος Λόγου. Ή, με τα λόγια του π. Σωφρονίου:
«δι’ Αυτού (του Χριστού) απεκαλύφθη εις ημάς ο χαρακτήρ του Θεού της αγάπης. Η τελειότης αυτή έγκειται εις το ότι η αγάπη αυτή είναι ταπεινή, τουτέστι προσφέρεται άνευ επιφυλάξεως. Ο Πατήρ εν τη γεννήσει του Υιού κενούται ολοτελώς. Αλλά και ο Υιός επιστρέφει το παν εις τον Πατέρα. Αυτήν ακριβώς την πράξιν της τελείας κενώσεως ετέλεσεν ο Κύριος εν τη σαρκώσει Αυτού, εν τη Γεθσημανή και επί του Γολγοθά». 
            Αυτό το οποίο συνεπώς διδάσκει τελικά ο Θεός τον άνθρωπο δεν είναι τίποτε λιγότερο από τον ίδιο τον δικό Του τρόπο υπάρξεως. Δεν πρόκειται όμως για αφηρημένη αποκάλυψη αρχών αλλά για συγκλονιστική κοινωνία Θεού εν τη υπάρξει: το πρόσωπο-υπόσταση είναι ενεργούμενο γεγονός εν-χριστώσεως δια της χάριτος και όχι αναπαυτική έκσταση προς μια φανταστική ελευθερία η οποία στο βάθος περιφρονεί και ταυτίζει με την πτώση και την τυφλή αναγκαιότητα, κατά Πλατωνικό ή Καντιανό τρόπο, την φύση των όντων, όπως θέλουν κάποιοι περιώνυμοι σύγχρονοι ορθόδοξοι προσωπολόγοι. Με τον μαρτυρικό-ασκητικό αυτό τρόπο καθίσταται ο άνθρωπος
«φορεύς του πληρώματος του θεανθρωπίνου είναι δια της ενώσεως μετά του Χριστού εν τη προσευχή, ήτις εξομοιοί αυτόν προς Εκείνον. Σπάνιον προνόμιον συνδυάζοντας ακραίας καταστάσεις των παθημάτων της αγάπης και τον θρίαμβον αυτής. Ο άνθρωπος, αναγεννηθείς εκ τοιαύτης προσευχής, δια μέσου του ζωοποιού πόνου εισέρχεται βραδέως εις ενεργόν αίσθησιν της αναστάσεως της εαυτού ψυχής».
            Βρισκόμαστε στον βαθύ πυρήνα του Ησυχασμού. Βλέπουμε εδώ την ταύτιση της προσωπικής ανάστασης, της εκστατικής δηλαδή ανόδου προς τον Θεό, με την ζώσα περιχώρηση των πάντων, με το κουβάλημα δηλαδή όλης της πάσχουσας δημιουργίας στα πόδια του Θεού. Η ανθρώπινη εσωτερικότητα συμβαδίζει εδώ με την πιο βαθιά κοινωνικότητα, εις τρόπον μάλιστα ώστε η μια να επαληθεύει την άλλη. Η αυθεντική εσωστρέφεια εκφράζεται έτσι ως ταπεινή κενωτική – σταυρική κοινωνικότητα, η οποία με τη σειρά της, μόνο με την ταπεινή κένωση του έσω ανθρώπου είναι δυνατόν να επιτευχθεί.
            Στη σκέψη των νεότερων ορθόδοξων προσωπολόγων συναντά κανείς μιαν αγιάτρευτη αλλεργία προς οποιαδήποτε μορφή εσωτερικότητας, εσωστρέφειας ή ακόμα και συνειδητής ασκητικής ζωής, πράγματα τα οποία εκλαμβάνονται συλλήβδην ως δήθεν ψυχολογισμός. Οι θεολόγοι αυτοί ελάχιστα δυστυχώς κατανοούν την πατερική ασκητική παράδοση και, εν προκειμένω, τη θεολογία του π. Σωφρονίου. Εδώ η εσωτερικότητα ή η εσωστρέφεια δεν είναι ψυχολογισμός αλλά καθαρή οντολογία. Ο «έσω άνθρωπος» (έκφραση καθαρά ως γνωστόν Βιβλική) δεν είναι εδώ παρά ο χώρος του γνωμικού θελήματος, της ελευθερίας δηλαδή του ανθρώπου, ο χώρος δηλαδή όπου τελεσιουργείται (συνειδητά βεβαίως και εν συναισθήσει και όχι ασυνειδήτως ή ασυναισθήτως!) το μυστήριο της καθολικοποίησης του ανθρώπου, μέσω της ταπεινής και κενωτικής «συνεργίας» του θελήματος του ανθρώπου με το θέλημα του Θεού εν Χριστώ.
V
            Μια έσχατη παρατήρηση: έχει διατυπωθεί η άποψη πως ο π. Σωφρόνιος ως προς τη θεολογία της κένωσης ακολουθεί την Ρωσική θρησκευτικοφιλοσοφική γραμμή όπως αυτή εκφράζεται κυρίως στη θεολογία του Σεργίου Μπουλγκάκωφ. Πράγματι ο π. Σωφρόνιος μπορεί να έλαβε μιαν εξωτερική έμπνευση από το Μπουλγκάκωφ, διόρθωσε όμως βαθιά το πρόσλημμα το οποίο, ούτως ή άλλως, αρδεύεται από τις φιλοσοφίες του Χέγκελ και του Σέλλινγκ. Στις φιλοσοφίες αυτές τόσο η ενότητα όσο και η κένωση είναι λογικά προεπινοημένες διαλεκτικές αναγκαιότητες, αναγκαστικά αφηρημένες και απράγματες. Στον π. Σωφρόνιο, αντίθετα, η ενότητα, ως κενωτική περιχώρηση των όντων και ανύψωσή τους στο Θεό δεν είναι προεπινοημένη αναγκαιότητα ούτε αφηρημένη διανοητική έκσταση, αλλά βήμα προς βήμα θυσιαστικά ενεργούμενη αγάπη. Όπως στον αγ. Γρηγόριο τον Παλαμά, το ομοούσιο εδώ ενεργείται μέσα στην κτίση σταυρικά, μ’ όλη την ψυχή, με νου, με καρδιά, με αγάπη και μ’ όλο το σώμα που μαρτυρικά μετέχει κι αυτό στον ασκητικό αγώνα. Όλος ο άνθρωπος γίνεται αγάπη εισερχόμενος, εν κοινωνία με ολόκληρη την κτίση στο φως της πραγματικής θείας γνώσης. Υπάρχει όμως μια λεπτή διαφορά ανάμεσα στην κένωση του Χριστού και στη δική μας κένωση: ενώ ο Χριστός κενούται υπέρ ημών, εμείς κενούμεθα, όπως είπαμε, πρώτον υπέρ της ατέλειας του εαυτού μας (θεοεγκατάλειψη) και δεύτερον υπέρ των άλλων (περιχώρηση). Μόνο μετά την πρώτη φάση, ως παιδαγωγία στην υπαρξιακή διάνοιξη, είναι δυνατόν για τον άνθρωπο ν’ ακολουθήσει το Χριστό στον Άδη του υπέρτατου ναρκισσικού τραύματος που είναι η ανανταπόδοτη αγάπη της ομοούσιας περιχώρησης των άλλων. Μόνον όμως έτσι, μόνον δηλαδή μετά απ’ αυτήν την παράδοξη εκστατική κάθοδο είναι δυνατή η πραγματική άνοδος προς τον Θεό…
VI
            Δεν μπορώ ωστόσο να κλείσω την εισήγηση αυτή χωρίς δυο ακροτελεύτια λόγια για την οικουμενική σημασία της θεολογίας του π. Σωφρονίου. Μια ολόκληρη εισήγηση θα μπορούσε ν’ αφιερωθεί στο θέμα αυτό, αλλά δεν υπάρχει χώρος για κάτι τέτοιο πλέον. Άκρως ενδεικτικά θα ήθελα να τονίσω πως η Δυτική θεολογία γνωρίζει πολύ καλά τη διανοητική άνοδο προς το Θεό, χωρίς το σώμα και την κοινότητα, μέσω κυρίως του Θωμά Ακινάτη. Βρίσκεται στο κρίσιμο σημείο μάλιστα του ν’ αρχίσει να κατανοεί τον μάταιο ιδεαλισμό, τον φρούδο ατομικισμό αλλά και την παθητικότητα που εγκλείει η άνοδος αυτή, αφού δεν διαθέτει ούτε πραγματική κοινωνικότητα, ούτε διαλογική συνεργία Θεού και ανθρώπου. Είναι μεγάλη ανάγκη να βρεθούν ορθόδοξοι θεολόγοι σήμερα να μιλήσουν στη Δύση γι’ αυτήν την άνοδο δια της περιχωρητικής καθόδου, για την ψυχοσωματική και κοινωνητική μετά πάντων των όντων μετοχή στο Θεό η οποία διορθώνει την ολέθρια φανταστική – διανοητική θέα Του. Η ορθόδοξη θεολογία έχει απίστευτα καθυστερήσει στο να τα καταλάβει και να εξηγήσει όλα αυτά…
VII
            Όσο μεγαλύτερος είναι ο διανοητικός πλούτος, μας λέγει ο π. Σωφρόνιος, τόσο πιο ανεξήγητα επώδυνη είναι η θεοεγκατάλειψη προς κοινωνική διάνοιξη της ψυχής. Αλλά βρισκόμαστε πάντα στα ευλογημένα πλαίσια του Ησυχασμού. Όπως ο αγ Γρηγόριος ο Παλαμάς έτσι και ο π. Σωφρόνιος ανεβαίνει στο Θεό χωρίς κανένα εσωτερικό διχασμό, καμιά ψυχοσωματική διαίρεση, κανένα χωρισμό από τους άλλους, καμιά απώθηση κανενός πάθους – αφού είναι δυνατόν όλα να μεταμορφωθούν. Όπως ο αγ Γρηγόριος ο Παλαμάς, έτσι και ο π. Σωφρόνιος, υπήρξε μια παρουσία του Χριστού στον κόσμο…
 
Πηγή: Γέροντας Σωφρόνιος, Ο Θεολόγος του ακτίστου φωτός, Πρακτικά Διορθοδόξου Επιστημονικού Συνεδρίου, σ. 585-596)

Δευτέρα 11 Μαρτίου 2013

Ο σκοπός μας, είναι να γίνουμε παγκόσμιες υποστάσεις

Ο σκοπός μας, είναι να γίνουμε παγκόσμιες υποστάσεις
26 Μαΐου 2011
Θρησκεία / Χριστιανική Ανθρωπολογία    Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ
Η ακηδία, η λύπη, η καταπόνηση οπωσδήποτε θα σε επισκέπτονται, όπως και κάθε άνθρωπο. Το κυριότερο θέμα είναι πώς εμείς τις αντιλαμβανόμαστε. Σου έγραψα ήδη, μου φαίνεται, ότι αν ζούμε τις καταστάσεις μας ως “ατομικές” μας μόνο, τότε η ψυχή στο τέλος όλων πτωχεύει και γίνεται άκαρπη, ενώ η ζωή χάνει το νόημά της και γίνεται αφόρητα οχληρή. Ο σκοπός μας, τον οποίο έχει θέσει μπροστά μας το Ευαγγέλιο, είναι να γίνουμε παγκόσμιες υποστάσεις, να φέρουμε μέσα μας όλο τον κόσμο, να ζήσουμε όλο το βάθος της ιστορίας του κόσμου, και επάνω απ’ όλα του Ανθρώπου. Όλη δηλαδή η ανθρωπότητα είναι αυτό το «Εγώ», και όλη η ιστορία είναι η ζωή μου.
Κάθε οδύνη, κάθε χαρά, κάθε άλλο βίωμα αγάπης, δυσαρέσκειας, χαράς, λύπης, ελπίδας, απογνώσεως, κάθε εμπειρία πλούτου, φτώχιας, πείνας, κορεσμού, φόβου, εξουσίας, εκβιασμού, ταπεινώσεως, πάλης, μη αντιστάσεως… και όλων των λοιπών είναι για μάς αποκάλυψη αυτού που διαδραματίζεται στον Ανθρώπινο Κόσμο. Μέσα λοιπόν από την προσωπική μας πείρα, που φαίνεται τόσο μικρή και εφήμερη, θα γνωρίσουμε το Είναι στο πλήρωμα του, όσο μας είναι εφικτό. Ακολουθώντας τον δρόμο αυτό, αντιδρώντας με τον τρόπο αυτό, ετοιμαζόμαστε για την πρόσληψη του Πνεύματος του Χριστού, ο οποίος μάς φανέρωσε την εικόνα της τελειότητας των υιών του Θεού. Και όταν γινόμαστε οι ίδιοι «κατ’ εικόνα Του», νικούμε τον κόσμο, γινόμαστε υπερκόσμιοι, παγκόσμιοι και εξωκόσμιοι κατά το μέτρο της εξομοιώσεως μας προς τον Χριστό.
Δεν είμαστε σε θέση να επιζητούμε πόνο, παθήματα. Είναι φυσικό για κάθε ζωντανό ον να επιθυμεί τη χαρά, την αγάπη, το φως. Έχοντας όμως διδαχθεί από τον Θεό, δεν δειλιάζουμε μπροστά στα παθήματα, γιατί με αυτά και εμείς πλουτίζουμε με τη γνώση της αιωνιότητας, κερδίζουμε τη ζωή που αγκαλιάζει τα πάντα. Με τον ίδιο λοιπόν τρόπο ετοιμαζόμαστε και για την εμπειρία του θανάτου, για να γίνουμε ικανοί να προσλάβουμε την «κρείττονα ανάστασιν» (Εβρ. 11,35).
Βέβαια στο κέντρο όλων βρίσκεται για μάς ο Χριστός, Θεός και Άνθρωπος. Χωρίς Αυτόν παραμένουμε στο σκοτάδι. Χωρίς Αυτόν είμαστε ανίκανοι να διακρίνουμε πού εμφανίζεται η «αμαρτία», δηλαδή η έκπτωση από τη Θεία Αγάπη του Πατρός. Ήδη προ πολλού πρέπει να έχουμε εγκαταλείψει την αφελή αντίληψη της αμαρτίας. Η αμαρτία είναι ρήξη της σχέσεώς μας με τον Θεό, ο οποίος είναι το απόλυτο Φως, η απόλυτη Γνώση, η απόλυτη Αγάπη. Με Αυτόν δεν μπορεί να συνδεθεί τίποτε αταίριαστο. Αν θέλουμε να είμαστε μαζί του και εν Αυτώ, πιστά τέκνα Του, τότε πρέπει και εμείς να είμαστε Άγιοι, όπως και Αυτός είναι Άγιος.
Αν εμείς δεν είμαστε τέτοιοι, τότε λυπούμαστε για τον ίδιο τον εαυτό μας, στεκόμαστε στα όρια της απογνώσεως, με τον φόβο μήπως χάσουμε για πάντα την υιοθεσία και τη διαμονή στο απέραντο Φως. Εμείς όμως δεν πηγαίνουμε πέρα από το όριο αυτό. Απορρίπτουμε την πλήρη απόγνωση. Έτσι, η ζωή του Θεού, αν και όχι στο πλήρωμά της, διαφυλάσσεται μέσα μας, και εμείς με τον ένα ή τον άλλον τρόπο θα φτάσουμε στην τέλεια νίκη. Η αγάπη προς τον Χριστό είναι η πιο αξιόπιστη βεβαίωση της Αναστάσεώς μας. Και εσύ Τον αγαπάς, και δεν υπάρχει για σένα οδός ακηδίας. Τα τελευταία λόγια τα είπε κατά κάποιο τρόπο ο όσιος Σεραφείμ πριν από ενάμιση αιώνα…
πηγή: Αρχιμ. Σωφρονίου, «Γράμματα στη Ρωσία», εκδ. Ι.Μ.Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ

ΝΑ ΜΕΤΡΙΑΣΕΙΣ ΤΗΝ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΣΟΥ ΣΤΗ ΔΙΑΙΣΘΗΣΗ ΣΟΥ.....

Να μετριάσεις την εμπιστοσύνη στη διαίσθηση σου…!
5 Ιουνίου 2011
Π. ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ
Αν όμως εμπιστευόμαστε τη διαίσθηση μας για πράγματα υπέρτατης σημασίας, τότε το κάθε λάθος μπορεί να απειλήσει τον άνθρωπο ακόμη και με απώλεια. Με την έννοια λοιπόν αυτή να υπακούς στην πείρα των αρχαίων ασκητών, που δεν επιτρέπει να εμπιστευόμαστε σε τέτοιο βαθμό τη διαίσθηση μας.
Δυστυχώς στον κόσμο γίνεται διαρκώς αυτό το λάθος. Πρέπει αναπόφευκτα να χειραγωγούμαστε με το “όργανο” εκείνο που έχουμε. Είτε βέβαιοι είτε όχι, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το καρδιακό μας ραντάρ. Οπωσδήποτε όμως οφείλουμε να υπερνικήσουμε την αυτοπεποίθησή μας με δύσκολο αγώνα, ψυχικό και διανοητικό. Η διαίσθηση μας θα ήταν απολύτως ορθή, αλάθητη, αν ήμασταν ολότελα άγιοι. Αν όμως δεν έχουμε φθάσει σε αυτή την αγιότητα, τότε και η διαίσθηση μας, όπως και η λογική μας, δεν λειτουργούν εντελώς σωστά. Κάπου έγραφα ότι τα συμπεράσματα της λογικής μας παρουσιάζονται σε μας με «ψυχολογικό και αυθόρμητο» τρόπο ως τα πιο οφθαλμοφανή και αναμφίβολα. Αν όμως συλλογισθούμε πράγματι βαθύτερα μήπως είναι έτσι αυτό, τότε θα πεισθούμε ότι δεν μπορεί να συμβαίνει αυτό με μάς. Γιατί; Διότι βεβαίως για τον άνθρωπο το ζητούμενο αληθινά και αποκλειστικά είναι μόνο η απολύτως δίκαιη κρίση. Γι’ αυτήν όμως είναι απαραίτητο να κατέχουμε τη Θεία Παγγνωσία, που εμείς δεν έχουμε.
Στη λογική μας σκέψη υπάρχει μία ανυπέρβλητη ατέλεια: Εκείνα τα επιχειρήματα που κατέχουμε ή εκείνες οι αρχές, με βάση τις οποίες βγαίνουν τα συμπεράσματα, ποτέ δεν αποδεικνύονται στην πράξη επαρκή. Στην ασήμαντη καθημερινότητα της υπάρξεώς μας ακόμη και τέτοια λογική με τα ανεπαρκή αυτά συμπεράσματα είναι κάπως ωφέλιμη. Αλλά στην αναζήτηση της αιώνιας Αλήθειας βγαίνουμε από τα όρια όλων εκείνων που βλέπουμε ή ακόμη και νοούμε. Και αυτό δεν μας επιτρέπεται να το ξεχνούμε. Συνεπώς, χωρίς περαιτέρω επεξηγήσεις, επίτρεψέ μου να σου συστήσω να μετριάσεις την εμπιστοσύνη
στη διαίσθηση σου…
πηγή: Αρχιμ. Σωφρονίου, «Γράμματα στη Ρωσία», Έκδοσις Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ

Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης (1866-1938)

Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης (1866-1938)

Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης (1866-1938) λυπόταν μέχρι δακρύων για μια μύγα που πάτησε, για τις νυχτερίδες που ζεμάτισε, για ένα φίδι που σφάδαζε κομματιασμένο στον δρόμο. [Βλ. Α ρ χ ι μ α ν δ ρ ί τ ο υ Σ ω φ ρ ο ν ί ο υ (Σ α χ ά ρ ω φ), Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, εκδ. Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας 1999 (8η έκδοση), σ. 582. Πρβλ. στο ίδιο βιβλίο, το Κεφάλαιο «Σκέψεις του Γέροντος περί των φυτών και των ζώων», σ. 116-119.] Για τα φυτά επίσης θεωρούσε αδιανόητη κάθε τραχύτητα, η οποία θα τούς προξενούσε την οποιαδήποτε βλάβη, ούτως ώστε ακόμη και τα χόρτα στα μονοπάτια ή τα φύλλα των δέντρων απέφευγε «άνευ ανάγκης» να κόβει, διότι, όπως έλεγε, «η καρδία, ήτις έμαθε να αγαπά, λυπείται και το φύλλον και πάσαν την κτίσιν», χωρίς όμως ποτέ να φθάνει σε «προσκόληση» για τα πράγματα ετούτα της Κτίσης.

Οι τελευταίες μέρες του Γέροντος Σωφρονίου του Αγιορείτου, της Μονής Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας, (+11 Ιουλίου 1993)

Τέσσερις μέρες πριν πεθάνει έκλεισε τα μάτια του και δεν ήθελε να μας μιλήσει περαιτέρω. Το πρόσωπό του ήταν φωτεινό κι όχι θλιμμένο, αλλά γεμάτο ένταση. Είχε την ίδια έκφραση, όπως όταν θα τελούσε τη λειτουργία. Δεν άνοιγε τα μάτια του, ούτε πρόφερε λέξεις αλλά σήκωνε το χέρι του ευλογώντας μας. Μας ευλογούσε χωρίς λόγια κι εγώ κατάλαβαινα ότι θα έφευγε. Έτσι δεν ήθελα να τον απασχολώ. Προηγουμένως συνήθιζα να προσεύχομαι ώστε ο Θεός να επεκτείνει το γήρας του, όπως λέμε στη λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου «το γήρας περικράτησον». Αλλά κατά τη διάρκεια εκείνων των ημερών είδα ότι έφευγε κι έτσι άρχισα να λέγω: «Κύριε δώρισε στο δούλο σου πλουσίαν είσοδον στη βασιλεία σου». Προσευχόμουν χρησιμοποιώντας τα λόγια του αποστόλου Πέτρου, όπως διαβάζουμε στη Β’ Επιστολή του (Β’ Πέτρου α’ 11).

Έτσι έλεγα επιμόνως :«Θεέ μου, δώρισε πλουσίαν είσοδον στο δούλο σου και τοποθέτησε την ψυχή του μαζί με τους Πατέρες του» και ονόμαζα όλους τους συντρόφους του ασκητές πού ήξερα ότι είχε στο Αγιον Όρος, αρχίζοντας από τον Άγιο Σιλουανό και μετά όλους τους άλλους.
Την τελευταία μέρα πήγα να τον δω στις έξι το πρωΐ. Ηταν Κυριακή και τελούσα την πρωϊνή λειτουργία, ενώ ο πάτερ Κύριλλος μαζί με τους άλλους ιερείς θα τελούσαν τη δεύτερη. Αντιλήφθηκα ότι επρόκειτο να μας αφήσει τη μέρα εκείνη. Πήγα και άρχισα την Πρόθεση. Οι Ώρες άρχισαν στις εφτά και μετά ακολούθησε η λειτουργία. Είπα μόνο τις ευχές της Αναφοράς, διότι στο μοναστήρι μας έχουμε τη συνήθεια να τις διαβάζουμε εκφώνως. Για τις υπόλοιπες η προσευχή μου ήταν συνεχώς: «Κόριε, δώρισε πλουσίαν είσοδο στη βασιλεία σου στο δούλο σου». Η λειτουργία εκείνη ήταν διαφορετική απ΄όλες τις άλλες. Τη στιγμή που είπα «Τα άγια τοις αγίοις» ο πάτερ Κύριλλος εισήλθε το ιερό. Κοιτάξαμε ο ένας τον άλλο, άρχισε να κλαίει κι εννόησα ότι ο πάτερ Σωφρόνιος είχε φύγει. Ρωτώντας ποιά ώρα είχε αναχωρήσει ήξερα ότι ήταν η ώρα πού διάβαζα το ευαγγέλιο. Πήγα παράμερα, διότι ο πάτερ Κύριλλος ήθελε να μιλήσει μαζί μου και μου είπε: «Μετάδωσε την Κοινωνία στους πιστούς και μετά ανακοίνωσε την αναχώρηση του πατρός Σωφρονίου και κάνε το πρώτο Τρισάγιο θα κάνω το ίδιο στη δεύτερη λειτουργία». Έτσι διαμοίρασα τον Αμνό και μετάλαβα· μετέδωσα στους πιστούς τη Θεία Κοινωνία και τελείωσα τη Θεία Λειτουργία. Δεν γνωρίζω πώς τα κατάφερα. Μετά βγήκα έξω και είπα στον κόσμο: «Αγαπητοί μου αδελφοί, ο Χριστός ο Θεός μας είναι το σημείο του Θεού για όλες τις γενεές αυτής της εποχής, διότι στα λόγια του βρίσκουμε τη σωτηρία και τη λύση κάθε ανθρώπινου προβλήματος. Και τώρα πρέπει να κάνουμε όπως μας διδάσκει η λειτουργία, δηλαδή να ευχαριστήσουμε, να ικετεύσουμε, να παρακαλέσουμε. Έτσι ας ευχαριστήσουμε το Θεό πού μας έχει δώσει τέτοιο πατέρα κι ας προσευχηθούμε για την ανάπαυση της ψυχής του». «Ευλογητός ο Θεός ήμων…», κι άρχισα το Τρισάγιο. Τον βάλαμε στην εκκλησία για τέσσερις μέρες, διότι η Κρύπτη δεν ήταν ακόμη τελειωμένη κι ο τάφος δεν είχε ακόμην κτισθεί. Τον αφήσαμε ακάλυπτο στην εκκλησία για τέσσερι μέρες και συνεχώς διαβάζαμε τα άγια Ευαγγέλια από την αρχή ως το τέλος, ξανά και ξανά, όπως είναι το έθος για ιερείς. Διαβάζαμε τα άγια εϋαγγέλία και διαβάζαμε Τρισάγια καιι άλλες προσευχές. Είχαμε τις ακολουθίες, τη λειτουργία αυτός ήταν εκεί, στη μέση της εκκλησίας για τέσσερεις μέρες Ήταν σαν Πάσχα, ήταν τέτοια όμορφη κι ευλογημένη ατμόσφαιρα! Κανένας δεν έδειξε οποιανδήποτε υστερία, καθένας προσευχόταν με έμπνευση. Είχα ένα φίλο αρχιμανδρίτη πού συνήθιζε να έρχεται στο Μοναστήρι κάθε χρόνο και να περνά λίγες εβδομάδες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, τον πατέρα Ιερόθεο Βλάχο, ο οποίος έγραψε το βιβλίο «Μια βραδιά στην έρημο του Αγίου Όρους». Τώρα είναι μητροπολίτης Ναυπάκτου. Έφτασε μόλις έμαθε ότι ο πάτερ Σωφρόνιος πέθανε. Αισθάνθηκε την ατμόσφαιρα και μου είπε: «Αν ο πάτερ Σωφρόνιος δεν είναι άγιος, τότε δεν υπάρχουν άγιοι». Έτυχε να έχουμε μερικούς μοναχούς από το Άγιον Όρος, οι οποίοι ήρθαν για να δουν τον πάτερ Σωφρόνιο, μα δεν τον βρήκαν ζωντανό. Ο πάτερ Τύχων από τη Σιμωνόπετρα ήταν ένας από αυτούς. Κάθε φορά πού έρχονταν Έλληνες στην Αγγλία για ιατρικούς λόγους είχαν την συνήθεια να έρχονται στο Μοναστήρι για να τους διαβαστεΐ μια προσευχή από τον πάτερ Σωφρόνιο, διότι πολλοί είχαν θεραπευθεί. Την τρίτη ή την τέταρτη μέρα μετά το θάνατο του πάτερ Σωφρονίου ήρθε μια οικογένεια με ένα παιδί δεκατριών χρονών. Είχε όγκο στον εγκέφαλο κι η εγχείρηση του ήταν καθορισμένη για την επόμενη μέρα. Ο πάτερ Τύχων ο Σιμωνοπετρίτης ήλθε και μου είπε: «Αυτοί οι άνθρωποι είναι πολύ λυπημένοι ήρθαν και δεν βρήκαν τον πάτερ Σωφρόνιο. Γιατί δεν διαβάζεις μερικές προσευχές για το παιδί»; Του είπα: «ας πάμε μαζί. Έλα και κάνε μου τον αναγνώστη. Θα διαβάσουμε μερικές προσευχές στο άλλο παρεκκλήσι». Πήγαμε και διαβάσαμε τις προσευχές για το παιδί και στο τέλος ο πάτερ Τύχων είπε: «Ξέρεις, γιατί δεν περνάτε το παιδί κάτω από το φέρετρο του πάτερ Σωφρονίου; Θα θεραπευθεί. Χάνουμε το χρόνο μας διαβάζοντας προσευχές». Του απάντησα ότι δεν μπορούσα να το κάνω αυτό, διότι ο κόσμος μπορούσε να πει ότι μόλις έχει πεθάνει και ήδη προσπαθούμε να προωθήσουμε την αγιοποίηση του. «Να το κάνεις εσύ», του είπα. «Είσαι Αγιορείτης μοναχός. Δεν θα πει κανένας τίποτε». Πήρε το αγόρι από το χέρι και το πέρασε κάτω από το φέρετρο. Την επομένη έκαναν εγχείρηση στο παιδί και δεν βρήκαν τίποτε. Έκλεισαν το κρανίο και είπαν: «Λανθασμένη διάγνωση. Θα ήταν πιθανώς φλόγωση». Έτυχε το παιδί να συνοδεύεται από ένα γιατρό από την Ελλάδα, πού είχε τις πλάκες ακτίνων Χ πού έδειχναν τον όγκο, πού τους είπε: «Ξέρετε καλά τί σημαίνει αυτή η “λανθασμένη διάγνωση”». Το παιδί μεγάλωσε. Τώρα είναι 27 χρονών και είναι πολύ καλά.

Αρχ. Ζαχαρίας – Μετάφραση Θ. Κυριάκου.
Πηγή: Οι τελευταίες μέρες του Γέροντος Σωφρονίου (+11 Ιουλίου 1993), Περιοδικό «Παρά την Λίμνην», Μηνιαία έκδοση Εκκλησίας Αγίου Δημητρίου Παραλιμνίου, περίοδος β΄, έτος ιη΄, αρ. 7, Ιούλιος 2008

Πνευματικές συμβουλές


«Ο καθηγιασμένος γάμος, ο πειθαρχημένος, ο χωρίς διαστροφήν, διατηρεί τον άνθρωπον φυσικώς και ηθικώς, ενώ πάσα άλλη μορφή σαρκικής απολαύσεως, έστω και υπό ονειρώδη μόνον μορφήν, διαφθείρει ολόκληρον τον άνθρωπον ήτοι την ψυχήν και το σώμα»
«Όσο μεγαλύτερη η αγάπη τόσο μεγαλύτερη η οδύνη της ψυχής. Όσο πληρέστερη η αγάπη τόσο πληρέστερη η γνώση. Όσο πιο φλογερή η αγάπη τόσο πιο πύρινη η προσευχή. Όσο τελειότερη η αγάπη, τόσο αγιότερος ο βίος»
«Η Χριστιανική διακονία συνεπάγεται ευσπλαχνία αγάπης. Είναι αναγκαίο ή να δεχθούμε μέσα στην καρδιά μας τις δυσκολίες και τη θλίψη αυτών που προσέρχονται σε εμάς ή αλλιώς να εισέλθουμε εμείς στην καρδιά, στα βάσανά τους, να ταυτισθούμε μαζί τους.»
***
«Κατά την διάρκεια της προσευχής υπέρ των ανθρώπων η καρδιά αισθάνεται μερικές φορές την πνευματική ή την ψυχική κατάσταση εκείνων για τους οποίους απευθύνει στο Θεό την προσευχή.
Αγαπητοί μου αδελφοί και αδελφές, ανοίξτε την καρδιά σας, για να χαράξει εκεί το Αγιο Πνεύμα την εικόνα του Χριστού. Τότε θα γίνετε σιγά-σιγά ικανοί να έχετε μέσα σας τη χαρά και το πένθος, το θάνατο και την ανάσταση.
Κοιτάξτε το μεγαλειώδες θέαμα που ο Θεός μας φανέρωσε στη δημιουργία του κόσμου, στην κατασκευή του ανθρώπου «κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν» Του. Εκείνο που αναζητούμε δεν περιορίζεται στη μικρή μας καθημερινή ζωή. Αναζητούμε να είμαστε με τον Θεό και να αποκτήσουμε μέσα μας τη ζωή σε όλο το πλάτος, το κοσμικό και το θείο.
Για την Ορθόδοξη Εκκλησία η σωτηρία του ανθρώπου είναι η θέωσή του.
Μην έχετε υπερβολική εμπιστοσύνη στην ανώτερη μόρφωση που αποκτήσατε στον κόσμο. Ο πολιτισμός στον οποίο ζούμε είναι κουλτούρα της πτώσεως.
Τι σημαίνει σωτηρία; Ο θάνατος του σώματος είναι άραγε η προϋπόθεση για την είσοδο στη Βασιλεία του Χριστού; Πως μπορούμε να αναπτύξουμε την ικανότητά μας να ζούμε σύμφωνα με τις εντολές του Χριστού, σύμφωνα με το Αγιο Πνεύμα; Ενα μόνο έχει σημασία: να φυλάξουμε την ένταση της προσευχής και της μετάνοιας. Τότε ο θάνατος δε θα είναι ρήξη, αλλά μετάβαση στη Βασιλεία, για την οποία θα έχουμε ετοιμασθεί με την κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, με την προσευχή και την επίκληση του Ονόματός Του: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ο θεός ημών, ελέησον ημάς και τον κόσμον Σου».
***
«Η απελπισία είναι η απώλεια της συνειδήσεως ότι ο θεός θέλει να μας δώσει την αιώνεια ζωή. Ο κόσμος ζει στην απελπισία. Οι άνθρωποι έχουν καταδικάσει οι ίδιοι τον εαυτό τους στο θάνατο. Πρέπει να παλέψουμε σώμα προς σώμα με την ακηδία.»
«Καταξίωσον, Κύριε, εν τη ημέρα ταύτη αναμαρτήτους φυλαχθήναι ημάς». Πολλές φορές επανέλαβα αυτή την προσευχή της Εκκλησίας. Η επί γης αναμάρτητη ζωή μας ανοίγει τις πύλες του Ουρανού. Δεν είναι ο πλούτος των γνώσεων που σώζει τον άνθρωπο. Είναι η αναμάρτητη ζωή που μας προετοιμάζει για τη ζωή με τον Θεό στο μέλλοντα αιώνα. Η χάρη του Αγίου Πνεύματος μας διδάσκει τις αιώνειες αλήθειες κατά το μέτρο που ζούμε σύμφωνα με τις εντολές: «Αγαπήσεις τον Θεό σου, τον Δημιουργό σου, με όλο το είναι σου και αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Ναί, κρατείτε πάντοτε αυτές τις εντολές.
«Ποια στάση να κρατάμε στην εκκλησία; Πρέπει να στεκόμαστε με ένταση και αυτοσυγκέντρωση. Να έχουμε ένταση, δηλαδή μεγάλη προσοχή, ώστε να μην διαχέεται ο νους μας με επιφανειακά πράγματα και αλλότριες σκέψεις.»
«Οι πιστεύοντες εις τον Χριστόν διά πίστεως ελευθέρας πάσης αμφιβολίας ως Θεόν δημιουργόν και Θεόν σωτήρα ημών, εν παραφορά μετανοίας, λαμβάνουν πείραν και του Αδου και της Αναστάσεως, πρίν ή γευθούν του σωματικού θανάτου».

Γέροντας Παϊσίος


Αξίζει να πεθάνουμε ηρωικά, παρά να νικηθούμε από τα πάθη
Γέροντα, μόνον η ευγνωμοσύνη στον Θεό φθάνει για να μας παρακινήση στον αγώνα κατά των παθών;

Μόνον η ευγνωμοσύνη στον Θεό δεν φθάνει∙ χρειάζεται και καλή διάθεση ,αναγνώριση της αμαρτωλότητάς μας και φιλότιμη άσκηση.
Γέροντα, η μνήμη του θανάτου βοηθάει στην εσωτερική εργασία;
Ναι, πολύ βοηθάει. Αν έχουμε μνήμη θανάτου με ελπίδα στον Θεό, θα γνωρίσουμε την ματαιότητα αυτού του κόσμου και θα βοηθηθούμε πνευματικά. Γι’ αυτό να φέρνουμε στο νου μας το κριτήριο του Θεού και να μην ξεχνούμε ότι θα κριθούμε για τις αμαρτίες που κάναμε και δεν μετανοήσαμε. «Τι κάνω; Πώς ζω με τόση αμέλεια; να σκεφθώ. Αν πεθάνω αυτήν την στιγμή, πού θα πάω; Μήπως έκανα κανένα συμβόλαιο με τον θάνατο; Πεθαίνουν και μικροί και μεγάλοι». Αν σκέφτωμαι ότι ο Θεός μπορεί σε λίγο να με πάρη, τότε δεν θα αμαρτάνω.
Για να πεθάνουν τα πάθη ,πρέπει να σκεφτώμαστε τον θάνατο, την μέλλουσα Κρίση, και να πάθουμε κι εμείς από φιλότιμο για τον Χριστό που πολλά έπαθε ,για να μας λυτρώση. Ο αγώνας κατά των παθών είναι ένα διηνεκές γλυκό μαρτύριο για την τήρηση των εντολών ,για την αγάπη του Χριστού. Αξίζει να πεθάνουμε ηρωικά, παρά να νικηθούμε από τα πάθη και να πληγώσουμε τον Χριστό.
Στρυμώχνομαι ,Γέροντα, στον αγώνα μου.
Ένα αγκαθάκι βγάζεις από το δάκτυλό σου και πονάς, πόσο μάλλον να ξερριζώσης από μέσα σου ένα πάθος! Ύστερα να ξέρης ότι, όταν ο άνθρωπος καταβάλλη προσπάθεια να κόψη ένα πάθος του, τότε ο πειρασμός βάζει εμπόδια και στρυμώχνεται ο άνθρωπος , όπως στρυμώχνεται και ο δαιμονισμένος, όταν του διαβάζουν εξορκισμούς, γιατί γίνεται αγώνας, παλεύει με τον διάβολο∙ έπειτα όμως ελευθερώνεται.
Το καθάρισμα του εαυτού μας δεν γίνεται χωρίς κόπο, πατώντας κουμπιά. Δεν κόβονται αμέσως τα πάθη, όπως και ο κορμός του δένδρου δεν κόβεται αμέσως με μια πριονιά. Το πριόνι κόβει για πολλή ώρα, μέχρι να κοπή πέρα-πέρα ο κορμός. Και δεν τελειώνει εδώ η δουλειά. Για να γίνη ο κορμός έπιπλο, πόσος κόπος χρειάζεται! Πρέπει πρώτα να πελεκηθή, να γίνη σανίδες και μετά να τις πάρη ο επιπλοποιός, για να τις κάνη χρήσιμο έπιπλο.
Κι αν, Γέροντα, δεν καταλαβαίνω ότι αυτός ο κόπος είναι απαραίτητος;
Τότε θα μείνης κούτσουρο και θα σε ρίξουν στην φωτιά.
Από το βιβλίο: «ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
2007
Πρωί στο κελί του Τιμίου Σταυρού του γέροντα Παϊσίου, κοντά στη Μονή Σταυρονικήτα. Τρίτη μέρα της Σαρακοστής. Είμαστε έξω στο σκεπαστό κι ο γέροντας βράζει γάλα στο καμινέτο, πάνω σ’ ένα κούτσουρο.
Παραδίπλα είναι, πλαγιασμένα στα χόρτα, τα δυο παιδιά του Γιάννη, που ανεβήκαμε μαζί στο Αγιονόρος -ο Γιάννης κάθεται μόνος του, απέναντι το βράχο.
Πιο εδώ είναι δυο επισκέπτες, κι αυτοί από τη Θεσσαλονίκη. Στέκονται όρθιοι, ακουμπώντας στην καστανιά. Πενηντάρηδες κι οι δύο, χλωμοί, στρυφνοί. Φαίνονται να είναι από κάποια παρεκκλησιαστική οργάνωση, γιατί κοιτάζουνε αυστηρά, κάπως επιτιμητικά τον γέροντα και σχολιάζουνε μεταξύ τους χαμηλόφωνα.

Όποιος πιστεύει στον Θεό, δεν φοβάται τίποτα
Γέροντα, οι παππούδες μας έλεγαν ότι θα έρθη καιρός που θα έχουμε απ’ όλα τα αγαθά , αλλά δεν θα μπορούμε να φάμε. Σήμερα οι άνθρωποι για τις περισσότερες τροφές έχουν ερωτηματικά.

- Τι να κάνουμε; Μόλυναν όλο το περιβάλλον . Μη σας πιάνη όμως φοβία. Να κάνετε τον σταυρό σας και να μη φοβάσθε. Έχω υπ’ όψιν μου ανθρώπους που κάνουν την ζωή τους μαρτύριο , γιατί φοβούνται τα πάντα∙ και είναι Χριστιανοί, βαπτισμένοι, μυρωμένοι, κοινωνούν, διαβάζουν το Ευαγγέλιο, τα έχουν μάθει απ’ έξω τα ρητά. Δεν βλέπουν τι δύναμη έχει η Χάρις του Θεού; «Οτιδήποτε θανάσιμο κι αν πιήτε, δεν θα σας βλάψη», είπε ο Χριστός και, «σας δίνω εξουσία να πατάτε πάνω στα φίδια και στους σκορπιούς χωρίς να παθαίνετε κακό».
Αν ο άνθρωπος έχη την Χάρη του Θεού δεν φοβάται τίποτε. Γι’ αυτό πάντα να ζητάμε την Χάρη του Θεού κάνοντας τον σταυρό μας. Θυμάστε το περιστατικό που αναφέρει το Λαυσαϊκό; Πήγε ένας μοναχός να πάρη νερό από το πηγάδι και, επειδή είδε μέσα μια ασπίδα, έφυγε κατατρομαγμένος , χωρίς να πάρη νερό. «Πάει ,Αββά, χαθήκαμε, είπε στον Γέροντά του, μια ασπίδα είναι μέσα στο πηγάδι!». «Καλά, του λέει ο Γέροντας ,αν πάνε σ’ όλα τα πηγάδια δηλητηριώδη φίδια, τι θα κάνης; θα πεθάνης απ’ την δίψα;». Πήγε ο Γέροντας, σταύρωσε το πηγάδι, πήρε νερό και ήπιε. «Όπου σταυρός επιφοιτά, του είπε, ουκ ισχύει κακία του σατανά».
- Γέροντα, έχω μέσα μου μία φοβία.
- Η φοβία που έχεις είναι μια ευλογία από τον Θεό∙ είναι οικονομία Θεού, για να καταφεύγης πάντα σ’ Εκείνον δια της προσευχής. Θα σε βοηθήση να πιασθής από τον Θεό. Βλέπεις, το μικρό παιδί, αν δεν το φοβερίσουν, δεν μπορούν να το συμμαζέψουν. Να αγωνίζεσαι φιλότιμα και με ελπίδα στον Θεό και τότε δεν θα φοβάσαι τίποτε. «Τον δε φόβον ημών ου μη φοβηθώμεν ουδ’ ου μη ταραχθώμεν, ότι μεθ’ ημών ο Θεός», δεν ψάλλουμε στο Μεγάλο Απόδειπνο;


Από το βιβλίο: « ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
ΛΟΓΟΙ Ε΄
ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ»
ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ» ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Η πνευματική Διαθήκη του Γέροντα Πορφυρίου
"Αγαπητά πνευματικά μου παιδιά,



Τώρα που ακόμη έχω τας φρένας μου σώας, θέλω να σας πω μερικές συμβουλές. Από μικρό παιδί όλο στις αμαρτίες ήμουνα. Και όταν με έστελνε η μητέρα μου να φυλάξω τα ζώα στο βουνό, γιατί ο πατέρας μου, επειδή ήμασταν πτωχοί, είχε πάει στη διώρυγα του Παναμά, για εμάς τα παιδιά του, εκεί που έβοσκα τα ζώα, συλλαβιστά διάβαζα το βίο του Αγίου Ιωάννου του Καλυβίτου και πάρα πολύ αγάπησα τον Άγιο Ιωάννη και έκανα πάρα πολλές προσευχές, σαν μικρό παιδί που ήμουνα 12-15 χρόνων, δεν θυμάμαι ακριβώς καλά. Και θέλοντας να τον μιμηθώ, με πολύ αγώνα, έφυγα από τους γονείς μου κρυφά και ήλθα στα Καυσοκαλύβια του Αγίου Όρους και υποτάχθηκα σε δύο Γέροντες αυταδέλφους, Παντελεήμονα και Ιωαννίκιο. Μου έτυχε να είναι πολύ ευσεβείς και ενάρετοι και τους αγάπησα πάρα πολύ και γι' αυτό, με την ευχή τους, τους έκανα άκρα υπακοή. Αυτό με βοήθησε πάρα πολύ, αισθάνθηκα και μεγάλη αγάπη και προς το Θεό και πέρασα πάρα πολύ καλά. Αλλά, κατά παραχώρηση Θεού, για τις αμαρτίες μου, αρρώστησα πολύ και οι Γέροντές μου μου είπαν να πάω στους γονείς μου στο χωριό μου εις τον Άγιο Ιωάννην Ευβοίας.
Και ενώ από μικρό παιδί είχα κάνει πολλές αμαρτίες, όταν ξαναπήγα στον κόσμο, συνέχισα τις αμαρτίες, οι οποίες μέχρι σήμερα έγιναν πάρα πολλές. Ο κόσμος όμως με πήραν από καλό και όλοι φωνάζουνε ότι είμαι άγιος. Εγώ όμως αισθάνομαι ότι είμαι ο πιο αμαρτωλός άνθρωπος του κόσμου. Όσα ενθυμόμουνα βεβαίως τα εξομολογήθηκα και γνωρίζω ότι γι' αυτά που εξομολογήθηκα με συγχώρησε ο Θεός, αλλά όμως τώρα έχω ένα συναίσθημα ότι και τα πνευματικά μου αμαρτήματα είναι πάρα πολλά και παρακαλώ όσοι με έχετε γνωρίσει να κάνετε προσευχή για μένα, διότι και εγώ, όταν ζούσα, πολύ ταπεινά έκανα προσευχή για σας. Αλλά όμως, τώρα που θα πάω για τον ουρανό, έχω το συναίσθημα ότι ο Θεός θα μου πη: Τι θέλεις εσύ εδώ; Εγώ ένα έχω να του πω: Δεν είμαι άξιος, Κύριε, για εδώ, αλλά ό,τι θέλει η αγάπη σου ας κάμη για μένα. Από εκεί και πέρα, δεν ξέρω τι θα γίνη. Επιθυμώ όμως να ενεργήση η αγάπη του Θεού.
Και πάντα εύχομαι τα πνευματικά μου παιδιά να αγαπήσουν το Θεό, που είναι το παν, για να μας αξιώση να μπούμε στην επίγειο άκτιστη Εκκλησία του. Γιατί από εδώ πρέπει να αρχίσουμε. Εγώ πάντα είχα την προσπάθεια να προσεύχωμαι και να διαβάζω τους ύμνους της Εκκλησίας, την Αγία Γραφή και τους βίους των Αγίων μας και εύχομαι και εσείς να κάνετε το ίδιο. Εγώ προσπάθησα με τη χάρι του Θεού να πλησιάσω τον Θεό και εύχομαι και σεις να κάνετε το ίδιο.
Παρακαλώ όλους σας να με συγχωρέσετε για ό,τι σας στενοχώρησα
Ιερομόναχος Πορφύριος
Εν Καυσοκαλυβίοις τη 4/17 Ιουνίου 1991"


Ο Μακαριστός Ιάκωβος Τσαλίκης
Το τέλος εγγύς, αλλά.. «μη μου χαλάτε την άσκησή μου».


Ο χειμώνας του 1990/1991 πέρασε μαρτυρικά. Υπέφερε φοβερά εκεί στα βουνά, με κρύο και υγρασίες. Έβγαινε λιγότερο από το κελί. Σπάνια μπορούσε να κατέβει στην τράπεζα. Και όταν έβγαινε, έπρεπε να επιστρέφει γρήγορα, διότι ούτε τα πόδια τον κρατούσαν, ούτε η καρδιά του το επέτρεπε. Κάθε τόσο ένα σφίξιμο στο στήθος τον έπνιγε… Τη νύχτα, μα και την ημέρα, πάθαινε κρίσεις. Περνούσανε με τη βοήθεια του Θεού… μα όλο και δυσκολότερα. Και κάθε τόσο έπρεπε να παίρνει τα φάρμακά του… Τα φάρμακα όμως, για να μη βλάπτουν το στομάχι, θέλουνε και φαγητό, καλό φαγητό. Σ’ αυτό αντιδρούσε ο γέροντας. Αντέδρασε όμως και το στομάχι, που εξασθένησε αφάνταστα και τον ταλαιπωρούσε πια με το παραμικρό.

Τα έβλεπαν οι πατέρες της Μονής, στενοχωριόσανε, δεν ξέρανε πώς να βοηθήσουν. Οι γιατροί επιμένανε να μην κουράζεται, να μην εξομολογεί, να μη λειτουργεί, και να τρώει καλά για τα φάρμακα. Όμως, ούτε τα ιερά του έργα μπορούσε ν’αφήσει, ούτε την άσκησή του να λιγοστέψει. Του ήταν αδιανόητο, Νήστεψε αυστηρά από το τέλος Φεβρουαρίου και όλο το Μάρτιο… Μεγάλη Σαρακοστή. Εξαντλήθηκε επικίνδυνα. Το στομάχι με τα φάρμακα πονούσε πολύ. Τη Μεγάλη Δευτέρα, 1η Απριλίου, οι πατέρες το διακινδύνεψαν. Δεν μπορούσε πια να βγει. Στο κελί του πήγανε λίγα φασόλια με δυο σταγόνες λάδι. Μόλις το κατάλαβε στεναχωρήθηκε αφάνταστα. Μελαγχόλησε. Δεν τα έφαγε και διαμαρτυρήθηκε:
–Μη μου χαλάτε την άσκησή μου!
Για τέσσερες ημέρες δεν έβαλε μπουκιά στο στόμα του, παρά την κατάστασή του. Τη Μεγάλη Πέμπτη μόνο, μετά τη Λειτουργία, έφαγε κάτι. Μα γιόρτασε την Ανάσταση του Κυρίου με απερίγραπτη εσωτερική λαμπρότητα. Του χαρίστηκαν ηδύτατες πνευματικές εμπειρίες, είδε κι έζησε θαυμαστά… το έβλεπε κανείς στο απαστράπτον ιλαρό του πρόσωπο… χαρά ουράνια, φως θριάμβου, ειρήνη ακατάλυτη… καθρέφτης παραδείσου το πρόσωπό του!
Όλους τους μήνες που ακολούθησαν, συμπορεύτηκαν στο γέροντα οι μακάριες θείες εμπειρίες και το σωματικό μαρτύριο. Και όχι μόνο. Αναπτύχθηκε μεταξύ τους πραγματική άμιλα, που την παρακολουθούσαν οι πατέρες.
Αυξάνονταν οι θείες εμπειρίες και τα χαρίσματα; μεγάλωσαν οι πόνοι, πύκνωναν τα μικροεμφράγματα. Πλήθαιναν οι θεραπευόμενοι με τις προσευχές του; δυνάμωναν οι ασθένειές του και οι πειρασμοί στη Μονή.
Τους μήνες αυτούς διέθετε περισσότερες ώρες για νοερά προσευχή. Έλεγε σιωπηλά μα συνεχώς το «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με τον αμαρτωλό». Άλλοτε γονατιστός, ακουμπώντας το δεξί του αγκώνα στο ξύλινο ερμάρι, άλλοτε ξαπλωμένος –όταν ήτανε απόλυτη ανάγκη– και άλλοτε γονατιστός, ενώπιον του Εσταυρωμένου, με πετραχήλι. Δε φαίνεται να μίλησε κάποτε για τη νοερά του προσευχή. Δεν εξήγησε, δεν πληροφόρησε. Ίσως δεν τον πίεσε κανείς να μιλήσει σχετικά , για το πώς της προσευχής αυτής, για το τι συμβαίνει σ' αυτούς που την ασκούν και μάλιστα για όσα τυχόν οι προοδευμένοι απολαμβάνουν. Κι ενώ δεν ήθελε να μιλήσει με τα χείλη, μίλαγε με το πρόσωπό του ολόκληρο. Και ίσως πιο εύγλωττα. Στο πρόσωπό του έβλεπε ο μοναχός τα αποτελέσματα της νοερής προσευχής. Δάκρυα, φωτεινότητα παντού, στο πρόσωπο και στη γενειάδα. Ήταν η πανίερη στιγμή που η νοερά προσευχή είχε γίνει καρδιακή? ανάβλυζε μέσα του αλάλητη χαρά και τον έλουζε ιλαρό φως.
Γιατί, φυσικά, νοερά προσευχή λίγο-πολύ κάνουνε όλοι. Μα σε λίγους αυτή βαθαίνει και γίνεται καρδιακή. Λίγοι κοπιάζουν πέρα των κοινών μέτρων και λίγοι απολαμβάνουν τις θείες εμπειρίες, που γεννιούνται στην καρδιακή χώρα και πλημμυρίζουν το είναι ολόκληρο.

Πηγή: http://www.myriobiblos.gr/


Γέροντας Ιερώνυμος της Αιγίνης
Διδαχές προς κληρικούς
Εις Διάκονο: Πρόσεχε! Είσαι καλός τώρα, αλλά και Άγγελοι πέφτουν. Να κλείνεσαι στο δωμάτιο σου, να μελετάς, να προσεύχεσαι. Αν δεν είναι ανάγκη, να μη βγαίνεις έξω. «Κάθου εις το κελλίον σου, λέγει ό Ισαάκ Σύρος και αυτό θα σε διδάξει τα πάντα». Ή Όσια Μαρία ή Αιγύπτια, τεσσαράκοντα έτη, έζησε εις την έρημοΝ και πρόσωπον άνθρωπου δεν είδε. Ξέρεις τι έπαθε;

- τι Γέροντα;
- Αγίασε!
Είσαι Ιερεύς; Να προσέχης, δεν ανήκεις εις τον εαυτόν σου. Είσαι σαν μια βελόνα στα χέρια του Θεού. Νάσαι καλός, να μη είσαι σα τη σκουριασμένη βελόνα πού δεν μπορεί να κάνη τη δουλειά της. Δια τον εαυτόν σου, δηλ. αδυναμίες, πάθη κλπ. να μην υπάρχεις. Το ράσο, ή συνθήκη σου είναι με τον Θεόν, να σε συγκλονίζει και να λες, τι θέλει τούτο, ΤΙ μου λέγει τούτο; Ναι ν' αγαπώ τον Θεόν και να εργάζομαι εις ότι με έταξε.
Εις κληρικό: Όσο μπορείς απέφευγε τα έξω. Κλείσου στο δωμάτιο σου. Σφίξε τον νουν σου ν' ανοίξει να δεις πνευματικόν φως. Να λέγεις πότε να φθάσεις στο δωμάτιό σου και να κλειστείς. Μελέτησε, προσευχήσου. Αν δεν θα είσαι ενισχυμένος, πώς θα ενισχύσεις άλλους; Και ό κόσμος τρέχει, ζητά την δίψα της ψυχής να ικανοποίηση από την Εκκλησία, από τα όργανά της, από το ράσο. Τι θα δώσεις αν δεν έχεις και πως θα έχεις αν δεν ζητήσεις από τον Θεόν; Να κοπιάζης στην προσευχή και μελέτη και θα ενισχύεσαι.
Ό κληρικός πρέπει σαν τα πολυόμματα να είναι, δηλ από παντού μάτια νά έχει, να είναι ακέραιος, δυνατός στον νουν, σοφός, άγιος.
Ένας ευλογημένος (Ιερέας) άρχιζε το βράδυ προσευχή και μέχρι το πρωί δεν χόρταινε. Στην εκκλησία, στα «Τα Σα εκ των Σων» έκλαιγε τόσο πολύ, πού δεν συνέχιζε για ώρα και όταν τον ρωτούσαμε, μας έλεγε: Πώς να συνεχίσω πού βλέπω τόσους αγγέλους γύρω από το θυσιαστήριο και μέσα στο Ποτήρια τον Κύριο μας να λάμπει.
Ό Γέροντάς μου, ό Μισαήλ, πριν να ανατείλει ο ήλιος, ανέβαινε στο βουνό. Με την εμφάνιση του ηλίου σήκωνε τα χέρια του και έτσι έμενε μέχρι πού βασίλευε. Ούτε έκάθητο, Ούτε το ένα, Ούτε το άλλο. Και το βράδυ τα ρούχα του Έσταζαν από τα πολλά δάκρυα. Είχε ζήλο και επιμέλεια.
Ποτέ μη κοινωνήσεις άνθρωπον, αν δεν ακούσης το όνομά του. Επίσης να προσέχεις να παίρνεις ολίγον Μαργαρίτη, όχι μεγάλον τεμάχιο.
Τον Ιεροκήρυκα να τον ακούτε, αλλά μη ζυγώνετε πολύ. Όλοι άνθρωποι είμεθα. Πιθανόν να διαπιστώσετε αδυναμίες και να πείτε άλλα λέει και άλλα πράττει.
Ή ελεεινή ασθένεια των ιερέων είναι ή φιλαργυρία.
Αλλοίμονον!
Όταν ό ιερεύς είναι φιλάργυρος, τότε θα πέσει και σε πολλά άλλα.
Να προσέχεις.
Ό διάβολος παντοίους τρόπους μεταχειρίζεται για να βλάψει τον κληρικό, διότι από ένα άγιον κληρικό, χιλιάδες ημπορούν να ωφεληθούν και να σωθούν, όπως και από έναν πού δεν αγωνίζεται, χιλιάδες να ζημιωθούν και αφανισθούν.

Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος
Δια να μην αμαρτάνωμεν
Από το βιβλίο « Ο ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΖΕΡΒΑΚΟΣ

( Ο ουρανοδρόμος οδοιπόρος ,1884-1980 )
Ένας σύγχρονος όσιος πατήρ της Ορθοδόξου Χριστού Εκκλησίας »
Τόμος Α΄
Εκδόσεις : « Ορθόδοξη Κυψέλη »
Στυλιανός Ν. Κεμεντζετζίδης

« … Δια να μην αμαρτάνης του λοιπού σου δίδω τας εξής πατρικάς συμβουλάς.

1 ) Να προσεύχεσαι αδιαλείπτως νοερώς, μετά προσοχής, επιμελείας και συναισθήσεως να λέγης διαφόρους προσευχάς, όσας γνωρίζης και ιδίως την σύντομον προσευχήν . Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με, και το Δόξα σοι ο Θεός, Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς κ.λ.π. Να προσεύχεσαι και όταν περιπατής καθ’ οδόν, και όταν εργάζεσαι, και όταν πίπτης εις την κλίνην να αναπαυθής, και όταν εγείρεσαι και εν παντί καιρώ και πάση ώρα. Όταν, λοιπόν, προσεύχεσαι μετ’ ευλαβείας, επιμελείας, προσοχής και κατανύξεως ο εχθρός δεν πλησιάζει , αλλά και αν πλησιάση και όσας φοράς πλησιάση φεύγει, αναχωρεί άπρακτος…
2 ) Να ενθυμήσθε πάντοτε τον Θεόν. Επειδή το αμαρτάνειν γίνεται , λέει ο Μ. Βασίλειος ,κατ’ απουσίαν Θεού. Όταν λησμονήσωμεν τον Θεόν , λησμονήσωμεν ότι ο Θεός είναι πανταχού παρών, και μας βλέπει και τίποτε δεν τον λανθάνει ή καλόν ή κακόν. Τότε δεν θα αμαρτάνωμεν. Πώς ποιήσω το πονηρόν ενώπιον του Κυρίου μου και αμαρτήσομαι, είπεν ο νέος Ιωσήφ ο σώφρων, ο ανδρείος κατά την ψυχήν, ο ωραίος και πάγκαλος, εις την ασελγεστάτην κυρίαν του, η οποία τον παρεκίνει προς αμαρτίαν . Και ούτω έφυγε την αμαρτίαν , ο δε προφητάναξ Δαβίδ, ηλικιωμένος , υπανδρευμένος, με παιδιά , ελησμόνησε τον Θεόν , αμάρτησε , και αφού μετενόησε πικρά , επενθούσε, ενήστευε, ηγρύπνει και εστέναζε δια την αμαρτίαν. Δια να μην αμαρτήση εις το εξής εσκέπτετο πάντοτε ότι ο Θεός ήτο έμπροσθέν του. « Προωρώμην τον Κύριόν μου, ότι δια παντός ενώπιόν μου εστι, ίνα μη σαλευθώ » , έλεγε.
3 ) Να ενθυμήσαι τον θάνατον. Μνήσθητι, τέκνον μου, των εσχάτων σου και ουχ αμαρτήσεις , μας συμβουλεύει ο Σοφός Σειράχ. Εκείνος που ενθυμείται διαρκώς τον θάνατον, λέγει ο Μ. Βασίλειος, ή τελείως ή ολίγον θέλει αμαρτήσει…
4 ) Να αγαπήσης τον Θεόν με όλην σου την ψυχήν, την καρδίαν, την δύναμιν και την διάνοιαν, και τον πλησίον σου ως σεαυτόν. Αγάπην όμως όχι ψευδή, με λόγια, αλλά πραγματικήν, και όταν αγαπά τις τον Θεόν ολοψύχως μένει μαζί με τον Θεόν μένει μαζί με αυτόν. Πού πλέον να πλησιάση ο πονηρός, η αμαρτία; …
Αυτάς τας τέσσερας πατρικάς συμβουλάς , αγαπητόν μου τέκνον, σου δίδω και ως παρακαταθήκην σου αφήνω, και αν αυτάς φυλάξης μετά προσοχής και επιμελείας θα σωθής και θα κερδίσης την βασιλείαν των ουρανών , της οποίας είθε να αξιωθώμεν πάντες.
Μετά πατρικής αγάπης και εγκαρδίων ευχών


Φιλόθεος Ζερβάκος Αρχιμ. »




Γέροντας Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος
«Μνημονευτέον Θεού μάλλον ή αναπνευστέον»


Ο π. Επιφάνιος ήταν μια προφητική και πατερική παρουσία στην εποχή μας που είχε σαν αποστολή να διακρατήσει ζώσα τη συνείδηση του πληρώματος της Εκκλησίας ότι πρέπει να αποβλέπει και να μιμείται τον της πίστεως Αρχηγόν και τελειωτήν Ιησούν, για να γίνει κοινωνός της Βασιλείας του Θεού.

Μια αποστολή που η εκπλήρωση της είχε σαν απαραίτητη προϋπόθεση τη συνεχή εν προσευχή επικοινωνία με την πηγή της Θείας Χάριτος, την Αγία Τριάδα για τη μέθεξη των υπερφυών χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος, και την επίτευξη της καλής εν Χριστώ αλλοιώσεως.
Παράλληλα δηλαδή με την προσπάθεια μεθέξεως των διά μέσου των αιώνων καρπών του Αγίου Πνεύματος με τη μελέτη της Αγίας Γραφής και της πατερική ς θεολογίας είναι απαραίτητη προϋπόθεση η επίτευξη της αδιαλείπτου προσευχής που αποτελεί την υψηλότερη από την μελέτη των Ιερών κειμένων έκφραση, απόδειξη και επισφράγιση της γνησιότητος της υψίστης αυτής αποστολής.
Γι’ αυτό και ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος προσδιορίζει την προσευχή «κατά μεν την αυτής ποιότητα συνουσίαν και ένωσιν του ανθρώπου και Θεού, κατά δε την ενέργειαν, κόσμου σύστασιν, Θεού καταλλαγήν, χαρισμάτων πρόξενον, νοός φωτισμόν, των μελλόντων αποκάλυψιν».
Είναι τοιαύτη η υπεροχή της υπερφυούς αυτής προσευχής έναντι της μελέτης των ιερών κειμένων, ώστε να καθίσταται αυτή περιττή, στην περίπτωση που ο πιστός διά της ασκήσεως και των εκ Θεού χαρισμάτων έφθανε με την προσευχή εις τοιαύτην καθαρότητα και αγνότητα που θα τον καθίστα άξιο να δεχθεί απ’ ευθείας την θεία έλλαμψη.
Ο ιερός Χρυσόστομος γράφει σχετικώς: «Έδει μεν ημάς μηδέ δείσθαι της από των γραμμάτων βοηθείας, αλλ’ ούτω βίον παρέχεσθαι καθαρόν ως του Πνεύματος την χάριν αντί βιβλίων γίνεσθαι ταις ημετέραις ψυχαίς καθάπερ ταύτα δια μέλανος, ούτω τας καρδίας τας ημετέρας διά πνεύματος εγγεγράφθαι».
Συμπληρώνει δε ο ιερός συγγραφεύς της Κλίμακος: «Διδάσκαλος έστιν, όντως ο νοεράν δέλτον γνώσεως δακτύλω Θεού, ήγουν ελλάμψεως εξ αυτού κομισάμενος και των λοιπών βιβλίων ανενδεής γενόμενος».
Με τον τρόπον αυτόν διά της ασκήσεως και της αδιαλείπτου προσευχής ο πιστός γίνεται απ’ ευθείας θεοδίδακτος, διότι έχει αυτόν τον Θεό «διδάσκαλον, τον διδάσκοντα άνθρωπον γνώσιν και διδόντα ευχήν τω ευχομένω».
Ο π. Επιφάνιος είχε πλήρη συνείδηση, ότι η αληθής προσευχή είναι η κορυφαία έκφραση της διά μέσου της ασκήσεως, εγκράτειας, ταπεινώσεως και αγάπης αναφοράς και ανατάσεως ολοκλήρου της υπάρξεως του προσευχομένου σε ύμνο, δοξολογία και ευχαριστία και σε αΐδιο πόθο κοινωνίας με το υπέρτατο εφετό των πιστών, την Αγία Τριάδα.
Είχε πλήρη συνείδηση, ότι η προσευχή αυτή που τελειούται στην Θεία Ευχαριστία αποτελεί το υπέρτατο προνόμιο που παρεχώρησε ο εν Τριάδι Θεός εις τον άνθρωπο και συγχρόνως το υπέρτατο κριτήριο της ουσιαστικής και αληθινής κοινωνίας με τον Θεό συμφώνως και με την διαπίστωση του Αγίου Νείλου του ασκητή: «Ει προσεύχη αληθώς θεολόγος ει και ει θεολόγος ει προσευχή αληθώς».
Και είναι γεγονός, ότι διά τον π. Επιφάνιο η προσευχή ήταν στάση και τρόπος ζωής- ήταν η ίδια η ζωή του. Μια ζωή που σε κάθε έκφανση και έκφραση της ήταν προσευχομένη διακονία για τη δόξα του Χριστού, την αγάπη για τους αδελφούς του και την προάσπιση της Ορθοδοξίας. Εκτός από τις ελάχιστες ώρες ύπνου (περίπου 2 – 4 το 24ωρο), ο υπόλοιπος χρόνος της ζωής του ήταν μια συνεχής προσφορά αγάπης και θυσίας, ένα συνεχές βίωμα όλων των αρετών, μια συνεχής δοξολογία με έργα και λόγια της Αγίας Τριάδος.
Ασθενικός το σώμα με σκόλοπα στην σάρκα, τηρούσε το εκκλησιαστικό τυπικό των Ιερών ακολουθιών με απόλυτη ακρίβεια, ακόμη και εάν ο συνεχής φόρτος εργασίας και τα καθ’ ήμερα και νύκτα επείγοντα προβλήματα, όχι βεβαίως ιδικά του, αλλά των πνευματικών του τέκνων, τον ανάγκαζαν σε αναβολή και τέλεση των σχετικών ακολουθιών (Εσπερινός, Απόδειπνο κλπ.) έστω και στις 2 το πρωί.
Η προσευχή για τον π. Επιφάνιο ήταν πιο απαραίτητη από ότι η αναπνοή για το σώμα συμφώνως με την ρήση του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου «Μνημονευτέον Θεού μάλλον ή αναπνευστέον».
Η μνήμη του Ιησού στον π. Επιφάνιο είχε ενωθεί με την πνοή του, όπως προτρέπει ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος: «Ιησού μνήμη ενωθήτω τη πνοή σου».
Η σκέψη του, η βούλησή του, οι πόθοι του ήταν συνεχώς στραμμένοι προς τον μοναδικό έρωτα της ζωής του, τον Νυμφίο Χριστό και την προς Αυτόν καθοδήγηση των πνευματικών του τέκνων.
Παρά την ασθένεια της σαρκός ο π. Επιφάνιος με αυστηρότατη άσκηση και νηστεία, είχε αποκοπεί πλήρως από τις κοσμικές επιθυμίες και είχε μεταφέρει όλη την αγάπη του και τους πόθους του στην ουράνιο Βασιλεία, δυνάμενος να επαναλάβει μετά του Παύλου: «εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, δι’ ου εμοί κόσμος εσταύρωται καγώ τω κόσμω» (Γαλ. 6, 14).
Η ολοκληρωτική απάρνηση του κόσμου και η αδιάλειπτος προσευχή δι’ όλης αυτού της διακονίας, έργων και λόγων και εξ όλης αυτού της κεκαθαρμένης καρδίας προς τον Εσταυρωμένο Θεό της Αγάπης οδηγεί στη δυνατότητα να λεχθεί και διά τον μακαριστό Γέροντα π. Επιφάνιο, ό,τι διεκήρυξε διά τον εαυτό του Απ. Παύλος: «ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός». Δεδομένου, ότι προς πάντας τους αληθινούς πιστούς που τον αγαπούν και τηρούν με την Χάρη του Αγίου Πνεύματος τις εντολές Του, υπεσχέθη ο Κύριος, ότι θα ζει μαζί με τον Ουράνιο Πατέρα εντός τους: «Εάν τις αγαπά με τον λόγον μου τηρήσει, και ο πατήρ μου αγαπήσει αυτόν και προς αυτόν ελευσόμεθα και μονήν παρ’ αυτώ ποιήσομεν».
Η υπερβάλλουσα πνευματικότητα του μακαριστού π. Επιφανίου, που συμπυκνούται στην αδιάλειπτη και νοερά προσευχή είχε διαδοθεί ευρέως, παρά την αφάνεια και το «λάθε βιώσας» που τόσο επεδίωκε, και εκτιμάτο όλως ιδιαιτέρως σε περιοχές που κατ’ εξοχήν διακρίνονται για την επίδοση τους στις πνευματικές αυτές ασκήσεις, όπως το Άγιον Όρος.
Το μέγεθος της εκτιμήσεως αυτής που έφθανε στα όρια της αναγνωρίσεως του ως αυθεντίας αποδεικνύεται από το έξης γεγονός. Πριν από αρκετά χρόνια του εζήτησε μία Αδελφή να την καθοδηγήσει εις την νοερά προσευχή.
-Εγώ της απάντησε είμαι μεν Ιερομόναχος αλλά ζω στον κόσμο. Μπορώ να σου υποδείξω μερικούς απλούς τεχνικούς τρόπους, αλλά καλά θα κάνεις να συμβουλευθείς κανένα Αγιορείτη Πατέρα, ο οποίος να ασκείται στην νοερά προσευχή. Και της υπέδειξε έναν ηγούμενο, ο οποίος την εποχή εκείνη ασκείτο μαζί με την συνοδεία του στην νοερά προσευχή.
Για να λάβει την όλως απροσδόκητη, απάντηση: Μα, Γέροντα, εκείνος με έστειλε σε σας!

Αμφιλοχίος Μακρής (1888-16.4.1970)

Είναι χαρακτηριστική και η περίπτωση του Γέροντα της Πάτμου Αμφιλοχίου Μακρή (1888-16.4.1970), ο οποίος απαιτούσε από τους εξομολογουμένους, σ' ένδειξη μετάνοιας, να φυτεύουν ένα δέντρο, επειδή -όπως έλεγε συνήθως- "όποιος φυτεύει δέντρο φυτεύει ελπίδα, φυτεύει ειρήνη, φυτεύει αγάπη και έχει τις ευλογίες του Θεού".
Γέροντας Άνθιμος -Πνευματικός Αγιαννανίτης
M.M.: - Γέροντα πόσα χρόνια ασκείσθε ατό Άγιον Όρος;
A.A.: - Εις το Άγιον Όρος συνεπληρώθησαν τα εβδομήκοντα έτη της ανάξιας παραμονής μου.
M.M.: - Μέσα σ' αυτά τα εβδομήντα ολόκληρα χρόνια, γέροντα, χιλιάδες άνθρωποι θα έχουν ασφαλώς φθάσει στην καλύβη σας εδώ στη Σκήτη της Αγίας Άννης και άλλοι θα έχουν εξομολογηθεί στο πετραχήλι σας, άλλοι θα έχουν ζητήσει τις πολύτιμες νουθεσίες σας κι άλλοι απλώς θα πέρασαν να εξασφαλίσουν τις θεοπειθείς ευχές σας. Ποια είναι η εμπειρία σας από τους ανθρώπους αυτούς; Πώς αντιμετωπίζετε τον πόνο τού σύγχρονου άνθρωπου, γέροντα;
A.A.: - Άκουσε, παιδί μου. Ζούμε σε μια περίοδο που όλοι οι άγιοι και όλοι οι ευσεβείς παρακαλούσαν να μην βρίσκονται.
M.M.: - Μιλήστε μας, γέροντα, για την αποστασία αυτή, για την απομάκρυνση από το θέλημα τού Θεού.
A.A.: - Παιδί μου, ξέρεις τι θα πει αποστασία; Ο θείος Παύλος έγραψε στους Θεσσαλονικείς επιστολή που τους παροτρύνει να μην είναι σαν τους άλλους που δεν έχουν ελπίδα. Εκείνοι την παρερμήνευσαν και ο απόστολος αναγκάσθηκε να τους γράψει και δεύτερη επιστολή. Με εννοήσατε; Τους γράφει μεταξύ άλλων: Γιατί ξενίζεσθε και διαστρέφετε; Εγώ όταν ήμουν κοντά σας δεν σάς έλεγα ότι η Β' Παρουσία τού Κυρίου δεν θα γίνει τώρα, αλλά θα αργήσει;. Τους έβαλε, λοιπόν, ένα όριο, μεταξύ άλλων, λέγοντας: Δει πρώτον ελθείν την αποστασίαν, έως ότου αποκαλυφθή ο αρχηγός της αποστασίας (τουτέστιν, ο άνθρωπος, για να μη νομίζουν για τον άγγελο τον αποστάτη, τον εωσφόρο, τον οποίο “ανελεί ο Κύριος τη δυνάμει τού Πνεύματος”) όστις θα υψώση εαυτόν υπέρ πάν σέβασμα.... Σήμερα, λοιπόν, Βρισκόμαστε σ' αυτή την περίοδο. Υπάρχουν κι άλλοι που μας διαφωτίζουν περισσότερο. Είναι ο άγιος Ιππόλυτος Ρώμης, Αθηναίος την καταγωγή (όχι σαν τα μαζέματα που είναι τώρα καταλάβατε;) από το πάλαι ποτέ κλεινόν άστυ κι όχι από τη Βαβυλώνα αυτής της Ελλάδος... Μάς δίδει σημάδια αισθητά. Εκεί στον λόγο του περί συντέλειας και περί αντίχριστου λέγει: Καθώς ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός ο Υιός τού Θεού και Θεός ένωσεν εις μίαν πίστιν πάντα τα έθνη, όταν ο αντίχριστος θα συνάξη το διασκορπισθέν γένος... Λοιπόν -όσον αφορά το πρώτο σημάδι, βλέπουμε ότι ακόμη δεν συνήχθησαν στην Παλαιστίνη όλοι οι Εβραίοι. Εκεί είναι το όρος των ελαιών. Εκεί πήγαινε ο Κύριος και προσευχόταν. Εκεί έγινε η φοβερά προσευχή εκεί και η προδοσία. Απ' εκεί ανελήφθη ο Κύριος. Εκεί ήτο ο ναός της Αναλήψεως, τον οποίο είχε κτίσει η αγία Ελένη. Όταν πήγαν οι Αγαρηνοί, διέδωσαν τις ασυναρτησίες τους. Μου έρχονται τώρα στο νου να σάς πω υπό μορφήν ερωτημάτων τα εξής: Οι πεθαμένοι τρώνε; Ασφαλώς όχι. Μήπως πίνουν; Όχι βέβαια. Πορνεύουν οι πεθαμένοι; Έ, όχι! Κι -όμως αυτά διακηρύσσουν! Μάλιστα. Μα και στο κουνούπι να τα πεις θα σε πει... άλογο!
____ΣΥΓΧΙΣΗ____
M.M.: - Μέσα στο πλαίσιο, γέροντα της αποστασίας της εποχής μας, γίνεται πολύς λόγος για την έλευση τού αντίχριστου. Υπάρχει μια σύγχιση στον κόσμο...
A.A.: - Μα εκεί σε πηγαίνω σκαλί-σκαλί. Διότι δεν μπορούμε να ανεβούμε από το κάτω-κάτω σκαλί κατευθείαν στο πάνω-πάνω!
M.M.: - Κι εδώ που είστε εσείς είναι πολύ ψηλά από τη θάλασσα.
A.A.: - Λοιπόν, βλέπετε το ένα σημάδι που μας έδωσε ο άγιος Ιππόλυτος το 170 μ.Χ. Ακούστε τώρα και το δεύτερο: Λέει: Καθώς ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός ο Υιός τού Θεού και Θεός ήγειρε τον ναόν τού σώματος -ανεστήθη από των νεκρών- ούτω και ο αντίχριστος θα ανεγείρει τον κατεδαφισθέντα ναόν τού Σολομώντος. Και άλλα... Λοιπόν, άμα δείτε ότι χτίζεται ο ναός τού Σολομώντος, αυτό είναι το τελευταίο σημάδι. Τότε ο αντίχριστος θα είναι τριάντα χρονών, όσον ο Κύριος όταν άρχισε τη δημόσια δράση Του. Θα προηγηθεί βέβαια ο πόλεμος, ώστε όπως λέγει ο Ιεζεκιήλ- τα όρη θα ανατραπούν, τα κτίρια θα πέσουν μαζί τους και το τέμενος τού Ομάρ. Αφού πέσουν όλα αυτά, θα δοθεί η ευκαιρία στους Εβραίους να κτίσουν τον ναό τού Σολομώντος. Ο αντίχριστος: θα τον πάρουν ως Βασιλέα και θα κηρύξει τον εαυτό του μέσα σ' αυτόν τον ναό τού Σολομώντος, -όπως λέγει ο απόστολος Παύλος στη Β' προς Θεσσαλονικείς επιστολή του. Θα πει ότι αυτός είναι Θεός. Θα υψώσει εαυτόν υπέρ πάν σέβασμα. Αφού κηρύξει τον εαυτό του Θεό, ο αντίχριστος τότε θα έλθουν ο δίκαιος Ενώχ και ο προφήτης Ηλίας. Τότε λοιπόν ο αντίχριστος θα αποκτείνει εκατόν σαράντα τέσσερις χιλιάδες -από τις δώδεκα φυλές τού Ισραήλ, δώδεκα χιλιάδες- μάλιστα. Με εννοήσατε; Ε, τότε θα κατέβει ο Κύριος, όπως λέει καθαρά το ευαγγέλιο επί νεφέλης. Θα προπορευθεί το σημείο τού Υιού τού Ανθρώπου και θα γίνει η παγκόσμια Κρίση. Στην Παλαιστίνη, στην Ανάληψη, λένε οι άγγελοι στους αποστόλους: Τί Βλέπετε, άνδρες Γαλιλαίοι, στον Ουρανό; Ούτος ο Ιησούς, ο αφ' υμών αναληφθείς εις τους Ουρανούς, ούτος ελεύσεται πάλιν καθ’ ον τρόπον εθεάσασθε αυτόν ανερχόμενον εις τους Ουρανούς. Ακούτε τι μας λένε; Εννοήσατε;
Ο Κύριος λέει: Εάν σάς είπωσι εν τη ερήμω μη εξέλθητε και εάν σάς είπωσι εν τοις ταμιείοις μη εισέλθητε καθ’ όσον η αστραπή άρχεται από ανατολών έως δυσμών έτσι και η παρουσία τού Υιού τού Θεού θα είναι φανερή παντού. Τότε κατά τον προφήτη θα μαζευτούν πάντα τα έθνη εις την κοιλάδα τού Ιωσαφάτ. Εκεί θα είναι οι άνθρωποι όλοι και ο Κύριος θα κατεβεί εκεί απ’ που αναλήφθηκε. Εκεί θα γίνει η Κρίσις. Από τον θρόνο τού Υιού τού Ανθρώπου θα εξέλθει ο πύρινος ποταμός και θα μαζέψει -όλους τους... ομοίους μου! Θα μας τραβήξει στη νεκρά θάλασσα και από εκεί στην καρδιά της γης. Τους καλούς θα τους βάλει στη Βασιλεία του, λέγοντας τους: Δεύτε οι ευλογημένοι τού Πατρός μου, κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμίν Βασιλείαν από καταβολής κόσμου.... Καταλάβετε; Πριν δημιουργήσει τον κόσμο δημιούργησε τον Παράδεισο για το άνθρωπο! Αλλού λέγει: Εν τω οίκω τού Πατρός μου μοναί πολλαί εισί. Ο καθένας μας κατά τα έργα και την κατάστασή του θα πάμε. Καταλάβατε; Για δε την κόλαση τι λέγει: Πορεύεσθε απ’ εμού οι κατηραμένοι εις το πυρ το εξώτερον το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού. Τους ανθρώπους μας έκανε ο Θεός αυτεξούσιους. Το αυτεξούσιον είναι η θέληση μας. Με εννοήσατε; Αυτό μας μένει. Γι’ άλλα, τίποτε. Άμα θέλουμε πάμε ή στη Βασιλεία των ουρανών ή στο σκότος τού διαβόλου Είναι δικό μας ζήτημα το που θα πάμε. Γι' αυτό σάς λέγω, αν αγαπούμε τον εαυτό μας να κοιτάξουμε την ψυχή μας, διότι αυτός είναι ο εαυτός μας. Με εννοήσατε; Το δε σώμα είναι ένδυμα της ψυχής. Είναι κι εργαλείο της ψυχής για να κάνει τας αρετάς. Γι' αυτό ας προσέξουμε. Καταλάβατε;

Διδάγματα π. Γεωργίου Καρσλίδη
Άρθρο του αρχιμ. Κοσμά Λαμπρινού


Όσα θα ακολουθήσουν αποτελούν σύντομη αναφορά σε διδαχές του π. Γεωργίου Καρσλίδη. Η ζωή του οσίου αυτού πατρός, όπως θα δείτε από τα λίγα που γράφονται παρακάτω, διδάσκει όχι μονάχα τους μοναχούς, τους ασκητές και τους ιερείς αλλά και όλους τους λαϊκούς. Το θέμα είναι άν δεχόμαστε τη διδασκαλία του.

Ο ΟΣΙΟΣ π. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΣΛΙΔΗΣ
Ποιος είναι ο π. Γεώργιος Καρσλίδης σαν ιερεύς; Ο π. Γεώργιος γεννήθηκε στην Γεωργία της πρώην Σοβιετικής Ενώσεως. Από μικρό παιδί άρχισε να γνωρίζει θλίψεις και πόνους στη ζωή του. Άλλος στη θέση του θα απογοητεύονταν, θα παραπονιόταν και θα λογάριαζε ως συνυπεύθυνο στο φόρτο της δοκιμασίας του τον Ύψιστο. Ο π. Γεώργιος Καρσλίδης όμως μέσα από πρωτόφαντους διωγμούς προσφυγιάς, σωματικούς τραυματισμούς, στερήσεις και πόνους, δεν έπαυσε να αγαπά και να δοξολογεί τον Εσταυρωμένο Λυτρωτή μέσα από τη καρδιά του. Τριών χρονών έμεινε πεντάρφανος. Έξι χρονών τον καταδιώκει βάναυσα ο αδελφός του. Έφυγε, εξορίστηκε σε μία σπηλιά γεμάτη χιόνι. Αλλά δεν βγήκε από το στόμα του λέξη βλάσφημη.
Συχνά ακούγεται από στόματα απίστων και δυσπίστων μια αντίρρηση. Ναι, σου λένε, παλαιότερα υπήρχαν ιερείς φωτισμένοι και θαυματουργοί. Τώρα όμως υπάρχουν τέτοιοι; Η απάντηση της Εκκλησίας είναι ότι υπάρχουν αλλά χρειάζεται ψάξιμο για να τους βρει κάποιος. Μαρτυρίες πνευματικών παιδιών του π. Γεωργίου αποδεικνύουν ότι ο π. Γεώργιος ήταν καλός ποιμήν διότι τους έλεγε πράγματα που αποδείχθηκαν εκ των υστέρων προφητείες. Τους έλεγε, για παράδειγμα, ότι «θα έρθει καιρός που θα στείλει ο Κύριος αρρώστιες αθεράπευτες, ο κόσμος θα ψάχνει φάρμακα να θεραπευτεί και δεν θα βρίσκει». Ο π. Γεώργιος ήταν ακόμη προικισμένος με πολλά θεϊκά χαρίσματα. Αυτό όμως δεν ήταν πιστευτό από όλους τους ιερείς. Ένας δε εξ αυτών, ο πνευματικός Παπα-Χαράλαμπος συνιστούσε στα πνευματικά του παιδιά να μην επισκέπτονται ούτε να συμβουλεύονται τον π. Γεώργιο. «Ήρθες επιτέλους, παπα-Χαράλαμπε;», του είπε κάποτε ο Γέροντας μόλις τον αντίκρυσε. Τότε ο παπα-Χαράλαμπος έκπληκτος που τον γνώριζε χωρίς κάν να τον ξαναδεί και μετανοημένος για τη συμβουλή που είχε δώσει στα πνευματικά του τέκνα, έσκυψε και του φίλησε το χέρι. (Από το στόμα της Κλειώς Κων/δου)
Ο π. Γεώργιος για να δυναμώνει τη πίστη του ποιμνίου του, τους έλεγε ότι αν έχουν πίστη και στη φωτιά να πέσουν δε θα καούν γιατί ο Θεός θα τους γλυτώσει. Μια Κυριακή πρωί εθεάθη κατά την ώρα της Θείας Λειτουργίας να μην πατάει στη γη αλλά να είναι μετάρσιος. (Από το στόμα του Περικλή Καζαντζίδη)
Ο π. Γεώργιος ως Θεοφόρος και Θεόπτης ήταν υπέρμαχος της ορθόδοξης εκκλησιαστικής διδασκαλίας «εξ άκρας συλλήψεως» (=δηλ. από τη πρωταρχική στιγμή της συλλήψεως του ανθρωπίνου εμβρύου), μιας διδασκαλίας που έχει διατυπωθεί δογματικά ως «Όρος Πίστεως» της Γ΄Οικουμενικής Συνόδου αναφορικά με τη Σύλληψη-Ενανθρώπηση του Θεανθρώπου Κυρίου. Γι’ αυτό και καταδικάζει το έγκλημα των αμβλώσεων.
Ο Γέροντας συμβουλεύοντας τα πνευματικά του παιδιά τονίζει ότι πρέπει να νηστεύουν σωστά, γιατί η νηστεία είναι μια άσκηση για τον χριστιανό. Είναι λάθος να νηστεύεις, έλεγε, μια εβδομάδα στην αρχή και μια εβδομάδα στο τέλος της νηστείας. Πάνω σ’ αυτό το θέμα ανέφερε μια μέρα και το εξής παράδειγμα: «Όταν είσαι πάνω σε μια γέφυρα και βρέχει δυνατά κι έχεις απλωμένο ένα σχοινί κι αρχίζεις να το μαζεύεις, επειδή βρέχεσαι δεν το κόβεις για να φύγεις, αλλά περιμένεις να το μαζέψεις όλο κι άς βρέχεσαι. (Από το στόμα του Περικλή Καζαντζίδη)
Τόνιζε ακόμη ο π. Γεώργιος ότι οι ανάδοχοι δεν πρέπει να μαλώνουν και ότι ο κάθε χριστιανός πρέπει να βαφτίσει το λιγώτερο τρία παιδιά. Το καθήκον του νουνού, έλεγε, είναι να μαθαίνει στα βαφτιστικά του από μικρά να πηγαίνουν Εκκλησία, να κοινωνούν τακτικά, να ακολουθούν το σωστό δρόμο, να γίνουν καλοί άνθρωποι και χριστιανοί. (Από το στόμα του Περικλή Καζαντζίδη)
Όσοι θέλουν να πληροφορηθούν περισσότερα για τη δράση του π. Γεωργίου Καρσλίδη μπορούν να προμηθευτούν και να μελετήσουν το τετράτομο έργο του Γ.Κ. Χατζοπούλου «Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΣ ΟΣΙΟΣ ΠΑΤΗΡ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΣΛΙΔΗΣ» των εκδόσεων «ΝΑΜΑ».

Δεν πατάει στη γη.

Άγιος Νικόλαος Πλανάς

Δύο μικροί φίλοι, καθώς βάδιζαν στο δρόμο, συνάντησαν τον άγ. Νικόλαο. Ο ένας από τούς δύο ήταν τύπος αγαθός· και επειδή ήταν αγαθός οι φίλοι του τον έλεγαν βλάκα, αλλά δεν συνέβαινε αυτό, ήταν απλώς αθώος και πολύ θρησκευόμενος.
Στο δρόμο πού συνάντησαν τον άγ. Νικόλαο, λέει ο αγαθός στον φίλο του: «Κοίταξε να δεις, ο παπάς δεν πατάει στη γη»! Και ο μεν αγαθός έβλεπε τον Άγιο 30 πόντους πάνω από το έδαφος, ο δε άλλος δεν μπορούσε να τον δει.
Τις πρώτες γραπτές μαρτυρίες για την αγιότητα του παπα-Νικόλα τις έχουμε από τον σύγχρονό του Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Ο Παπαδιαμάντης ήταν ψάλτης του, στο Εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου, κοντά στο Μοναστηράκι της Αθήνας. Έψαλλε στους εσπερινούς και τους όρθρους, στις λειτουργίες και τις ολονυκτίες, που τελούσε με κατάνυξη, αλλά και μεγαλοπρέπεια ο παπα-Νικόλας. Και μπόρεσε να εισδύση στο βάθος της αγιαμένης αυτής ύπαρξης και να αντιληφθή το πλήθος των χαρισμάτων της, τα οποία ήταν επιμελώς κρυμμένα κάτω από το κέλυφος της απλότητας και της ταπείνωσης, γιατί ήταν και εκείνος εντεταγμένος στην ίδια προοπτική, ήταν, δηλαδή, φορέας της Ορθοδόξου Παραδόσεως. Τον ονομάζει άξιο λειτουργό του Υψίστου και τον αντιπαραβάλλει με τους “επαγγελματικούς ιερείς”, όπως τους αποκαλεί, και συνεχίζει: “Είναι ο ταπεινότερος των ιερέων και ο απλοϊκότερος των ανθρώπων … είναι αξιαγάπητος, είναι απλοϊκός και ενάρετος, είναι άξιος του πρώτου Μακαρισμού του Σωτήρος”.

Επάνω σε σύννεφο.


Το 1920, την ημέρα των Χριστουγέννων, λειτουργούσε ο άγ. Νικόλαος στον Ι. Ναό τού αγ. Ιωάννου Βουλιαγμένης. Κοινώνησε μια δεκαπεντάχρονη ονόματι Ιουλία και μια κυρία κοινώνησε το βρέφος της, και μετά το δίνει στην Ιουλία για να κοινωνήσει και η ίδια. Παίρνοντας το βρέφος η Ιουλία στα χέρια της, γυρίζει το βλέμμα της προς τον ιερέα και παραλίγο να της φύγει το παιδί από τα χέρια. Της λέει τότε η κυρία: «Πρόσεξε, τί έπαθες;». Και η Ιουλία της απαντά: «Βλέπω τον παπά να στέκει πάνω σ’ ένα σύννεφο».

Όσιος Άνθιμος της Χίου
Η συναίσθησης των αδυναμιών μας-Οι τρείς κατηγορίες των αθρώπων

Καλότυχος εκείνος που γνωρίζει την κατάστασην του και ταπεινώνεται.Κακότυχος εκεινος που δε γνωρίζει και περιφανευεται.Η ανθρώπινη φύση υπόκειται σε πάθη στο φθόνο,μίσος,θυμό,ζηλοτυπία κι άλλα πάθη.Καλότυχος εκείνος που το κατάλαβε. Γέροντας Ιωσήφ ο ησυχαστής

Αυτός ο άνθρωπος θα έχει καλές ημέρες,διότι εμείς δε πιστεύουμε στο ριζικό και στη τύχη όπως το λένε.Πως?Διότι πάντοτε ταπεινώνεται και όπως κι αν του έρθει το πράγμα εις το Θεόν το ρίχνει κι ότι κι αν ακούσει κι ότι κι αν δεί πάντοτε στο αγαθό και στο καλό το γυρίζει και αναπαυεται.
Αντιθέτως εκεινος που δε γνώρισε τη κατάσταση του είναι κακότυχος,διότι είναι περίφανος και ότι κι αν του συμβεί,ολα στο πονηρό τα παίρνει,αυτός ο άνθρωπος θα εχει κακες ημέρες διότι ποτέ του δεν αναπαυεται.Εξετάζει τα σφαλματα των άλλων,είναι έτοιμος να κατακρίνει να κατηγορήσει,κι όλα αυτά διότι δεν αισθάνεται την ασθένειαν του,αλλά νομίζει οτι εκείνος δεν σφάλλει.
Υπάρχουν τριών ειδών άνθρωποι:σαρκικοί,ψυχικοί και πνευματικοί.Ο σαρκικός άνθρωπος ζητά την αναπαυση,αγαπά τους επαίνους,δε θέλει να του κόψουν το θέλημα του,υπερασπιζεται τον εαυτό του και ζητεί όσα ειναι προς αναπαυση του.Ο ψυχικός πάλι δε θέλει να αδικήσει,αλλά ούτε και να τον αδικήσουν.Δε κατηγορεί αλλά δεν θέλει και να τον κατηγορήσουν,εαν το συμβεί μια αδικία δεν ομιλει δε αλλά θλίβεται και λυπάται πως του το έκαναν.Ο πνευματικος αν αδικηθει χαίρεται,αν του κόψουν το θέλημα του ευφραινεται κι ότι κι αν του συμβει θεωρεί τον εαυτό του υπαιτιο.


Πηγή:Απόσπασμα απο το βιβλίο Άγιου Ανθίμου Χίου "Διδαχές πνευματικές-Άρτος ζωής" Ιερά Μονή Παναγίας Βοήθειας Χίου


Προτρεπτικοί λόγοι


•Λοιπόν, όταν εσύ δεν αμαρτάνεις, δεν ψεύδεσαι, δεν κατακρίνεις, δεν πονηρεύεσαι κατά του πλησίον σου, τότε έχεις φόβο Θεού. Τότε είσαι σοφός και κατανοείς το Θεό, και για να μην Τον λυπήσεις δεν αμαρτάνεις. Και αυτή είναι η όραση του Θεού, και ο Θεός που βλέπει τα πάντα σε σκεπάζει από τις παγίδες του σατανά.

•Όλες τις θλίψεις, παιδί μου, αν τις υπομένουμε, βρίσκουμε Χάρη παρά Κυρίου. Γι? αυτό μας αφήνει ο Κύριος να πειραζόμαστε, για να μας δοκιμάζει και να μας πλέξει στεφάνους.
•Παραιτήσου από το δικό σου θέλημα, για να βρεις ειρήνη ψυχής. Γιατί το θέλημα του ανθρώπου έχει γίνει χάλκινο τείχος και εμποδίζει το φωτισμό και την ειρήνη.
•Όντως μέγα είναι, στ? αλήθεια, το μυστήριο της υπακοής! Αφού ο γλυκύς μας Ιησούς πρώτος χάραξε το δρόμο και έγινε παράδειγμα για μας, πόσο μάλλον εμείς είμαστε οφειλέτες να Τον μιμηθούμε.
•Ο μοναχός δεν αλλάζει τόπο κατοικίας, χρώμα ενδυμάτων και ιδίως νοημάτων. Ο μοναχός και η μοναχή αλλάζουν νουν και καρδιά μαζί. Δε σκέφτονται όπως οι κοσμικοί.
•Όλη η δύναμη της ψυχής είναι η προσευχή. Και καθώς το σώμα δυναμώνει με τις τροφές και τα διάφορα καρυκεύματα που του προσφέρουμε, έτσι και η ψυχή μας θέλει ευχή, ανάγνωση, λόγο προφορικό, να βλέπει παράδειγμα και έτσι λίγο-λίγο ξυπνάει? Με πολλή απλότητα να πορεύεσαι, για να βρεις την καθαρότητα της ψυχής. Η απλότητα είναι μεγάλη ευτυχία για την ψυχή.


•Τους μεν κανόνες οι άνθρωποι τους κατάργησαν, αλλά δεν τους κατάργησε ο Θεός. Μένουν, όπως τους έθεσαν οι Πατέρες και οι θείοι Απόστολοι. Επομένως να τους φυλάττουμε, αν θέλουμε να σώσουμε την ψυχή μας, για να μη βρούμε αντιμέτωπο το Θεό να υπερασπίζει τους νόμους των αγαπητών Του δούλων.
•Το στόμα σου αδιαλείπτως να μελετά την ευχή: ?Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με! Με την ευχή, θα καθαρίσει ο νους σου και θα την κατεβάσει στην καρδιά και θα γίνει διαδρομή, ένωση νου, λόγου και καρδιάς, και θα γίνει Παράδεισος μέσα σου.
•Από τη στιγμή που αρχίζουμε να διαπράττουμε την αμαρτία γινόμαστε δούλοι των δαιμόνων.
•Ο φιλάνθρωπος Θεός έκανε τον άνθρωπο αυτεξούσιο και μας δίδαξε να μη μετέχουμε σε πράξεις αισχρές και δε σκεπτόμαστε σοβαρά τα θεία και σωτήρια λόγια Του.
•Δεν υπάρχει άλλη θυσία τόσο ευώδης προς το Θεό, όσο η αγνότητα του σώματος.
•Τίποτε άλλο δε μισεί τόσο ο Θεός, όσο την παράνομη ηδονική ακαθαρσία του σώματος.
•Σ΄' αυτή τη ζωή είναι αγώνας. Με τα ακάθαρτα πνεύματα πολεμάς, που δε σου ρίχνουν γλυκά και λουκούμια, αλλά σφαίρες οξείες που θανατώνουν ψυχή, όχι σώμα!

ΠΑΠΑ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΑΓΚΑΣΤΑΘΗΣ (1902 – 1975)

Διηγείται ο πατέρας Δημήτριος:
- Στις 30/12/1967, ημέρα Σάββατο και ώρα 3 μ.μ. πήγα στα Μετέωρα για να προσκυνήσω και ωφεληθώ πνευματικά.
Την Κυριακή λειτούργησα στην Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως και την Δευτέρα Στον Άγιο Στέφανο, νυχτερινή. Χαρά Θεού και ευλογία Κυρίου.
Αφού με την δύναμη του Θεού επέστρεψα στο χωριό μου, με ειδοποίησαν αμέσως να πάω να κοινωνήσω μια γρια Ζωή Αντωνίου Γκαγκαστάθη, που ήταν από καιρό κατάκοιτη, περίπου 85 ετών.
Πήγα λοιπόν και την κοινώνησα των Αχράντων Μυστηρίων, αμέσως φώναξε:
- Με έκαψε η Κοινωνία, φωτιά έχω, δώστε μου νερό να πιω καίγομαι. Με καίει μέσα. Στις λίγες ώρες που έζησε φώναζε συνεχεία η καημένη. Κατόπιν παρέδωσε το πνεύμα της. «πυρ γαρ εστί τους αναξίους φλέγον».
Είπε πάλι:
 Να έχετε αγάπη και ταπεινοφροσύνη και υπακουή.
- Να σε φυλάξει ο Θεός και η Παναγιά από οικογενειακά. Ο σατανάς στην οικογένεια είναι σαν έναν που πηγαίνει και βρίσκει τ’ αμπέλι ξέφραγο. θα μπει μέσα. Το ίδιο είναι και στην οικογένεια. Εάν την οικογένεια τη βρει διαμοιρασμένη και λοιπά, θα μπει μέσα. Εάν όμως έχουν αγάπη, τον Χριστό
θα στέκεται μακριά. Δεν μπορεί να μπει γιατι υπάρχει ο Χριστός.
- Ζει ο Χριστός – λέει - και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύει. Έχω μια ζωή στην εκκλησία. Μ` αρέσει πώς να το πω. Με πονάει, θέλω όλος ο κόσμος να έρθει στην εκκλησία. Είναι γλυκύς ο Χριστός, είναι πολύ γλυκύς.
Είπε πάλι:
- Εάν η Ελλάδα δεν ρίξει βλέμμα προς τους πολύτεκνους και δεν νοιαστεί η πολιτεία για κάθε παιδί που γεννιέται, δεν πρόκειται να γίνει τίποτα.
Τρεις μέρες πριν την επιστράτευση έλεγε:
- Το μπουμ πλησιάζει.
Και μετα τρεις μέρες έγινε η επιστράτευση.
- Ένα μπουμ θα σιμώσει τον κόσμο και θα έλθουν και πάλι στον Χριστό, την Εκκλησία.
- Όταν ψέλνεις να καταλαβαίνεις και να νιώθεις το τι λες. Όχι να επαίρεσαι ότι δήθεν ψέλνεις ωραία, ότι είσαι καλλίφωνος. Να ζεις αυτά που λες.
Κάποτε εγώ έλεγα στη εκκλησία ένα τροπάριο του αποστόλου Πέτρου, σχετικά με την άρνηση του. Όταν σε έφτασα στην λέξεις «ο δε έκλαυσε πικρώς» τότε είδα την εικόνα του Πέτρου να κυλούν δάκρυα. Ευχαριστήθηκε ο Άγιος.
Άλλοτε πήγα στην Αίγινα. Περιοδεύσαμε όλα τα εκκλησάκια που υπήρχαν απέναντι από το μοναστήρι του αγίου Νεκταρίου. Στο δρόμο ακούγαμε εγώ και ο συνοδοιπόρος μου ένα θρόισμα. Στο τέλος μπήκαμε σε ένα Ναό που υπήρχε ο Εσταυρωμένος. Ψάλλαμε και Εκει από το βάθος της ψυχής. Ο
Εσταυρωμένος ευχαριστήθηκε και μας πλήρωσε με ευωδιά. Το απολυτίκιο που λέμε είναι σαν να λέμε καλημέρα στον άγιο και εκείνος μας απαντά.


ΠΕΡΙ ΠΟΝΗΡΟΥ ΕΧΘΡΟΥ (ΠΑΠΑ ΔΗΜΗΤΡΗΣ )


Διηγείται ο πατέρας Δημήτριος:
- Ο εχθρός μας ο διάβολος πάντοτε μας πολεμά. Πιο πολύ όταν δεν του κάνουμε τα χατίρια. Τότε από την κακία του βρίσκει χίλιους τρόπους να μας πειράξει.
Μια φορά γύριζα το βράδυ στο σπίτι, με χιόνι. Μου παρουσιάστηκε σαν χοίρος. Διαλύθηκε όμως σαν καπνός, μόλις έκανα το σημείο του Σταυρού.
Κάποτε πάλι όταν λειτουργούσα, ακούω έξω να θορυβούν. Βγαίνω και βλέπω ότι χτίζανε πολυκατοικία Άλλος είχε μυστρί, άλλος φτυάρι. Κ.λ.π. τους σταύρωσα και εξαφανίστηκαν τα πάντα.
Εν’ απόγευμα περνούσα από την πλατεία του χωριού και πήγαινα στο σπίτι μου. Βλέπω στο καφενείο πολλούς άνδρες, άλλοι πίνανε κρασί, άλλοι χαρτοπαίζανε. Οι σατανάδες ήταν γύρω – γύρω πάνω στα κεφάλια τους, σε έναν μάλιστα ήταν σαν αρκούδα.
Μια μέρα γύριζα απ’ το χωράφι και περνώντας έξω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου βλέπω ένα σατανά ξαπλωμένο. Τον ρωτώ, «τι κανείς εδώ»;
Και μου απαντά: «Εγώ κάθομαι εδώ για να μην αφήνω κανένα να κάνει τον σταυρό του».
Μια φορά ήταν καλοκαίρι, με καλέσανε στο χωριό Κούρσοβο να κηδεύσω κάποιον. Όταν γύρισα στο χωριό μου στο δρόμο οι σατανάδες με πετροβολούσαν. Θέλανε να με σκοτώσουν. Άρχισα να λέγω τους
Χαιρετισμούς και διαλύθηκαν σαν καπνός.
Κάποτε διηγήθηκε το εξής περιστατικό:
- Κάποτε ένας ασκητής προσευχόταν στο Θεό να του φανερώσει με ποιους ανθρώπους κάνει καλύτερα την δουλειά του ο πονηρός, και ποιοι τιμωρούνται περισσότερο.
Μόλις τέλειωσε ο ασκητής την προσευχή του παρουσιάσθηκε ο σατανάς.
Τότε ο ασκητής τον ρωτά αυτό που ήθελε να του φανερώσει ο Θεός.
«Εγώ κάνω καλύτερα την δουλειά μου με τις γυναίκες. Αυτές είναι πιο καλόπιστες στα θελήματα μου κι αυτές τιμωρούνται περισσότερο».
Ο ασκητής δεν πείστηκε και πολύ. Τότε του λέει: «Θα σου το αποδείξω και σε δυο τρεις μέρες θα πιστέψεις».
Σ’ ένα χωριό πιο πάνω απ’ τη Βάνια ζούσε ένα αντρόγυνο ευσεβές, πήγαινε στην εκκλησία τακτικά, κοινωνούσε νήστευε και προσευχόταν. Εκείνος το φθόνησε, και μηχανεύτηκε το εξής. Παίρνει μορφή γυναίκας και πηγαίνει σε μια άλλη γυναίκα και της λέει. «Εγώ είμαι η Γεωργία από το τάδε χωριό.
Ήλθα να σε δω». Μετα από συζήτηση της λέει. «Θέλω να με βοηθήσεις σε κάτι, και θα σου δώσω ένα κασελάκι λίρες».
Εκείνη προθυμοποιήθηκε, όποτε συνεχίζει: «Εάν κατορθώσεις να βάλεις το τάδε αντρόγυνο να μαλώσει τότε θα πάρεις τις λίρες. Εγώ φεύγω και θα περάσω σε δυο μέρες να δω τι έκανες».
Εκείνη πήγε στο σπίτι αυτό το ευσεβές. Εκει είχανε ένα σοφατζή και έκανε το σπίτι.
Αυτή πήγε και έβαλε τα χέρια της στον ασβέστη. Μετα χτύπησε την πόρτα και της άνοιξε η σύζυγος ονόματι Μαρία. Εκείνη την χαιρέτισε και την χάϊδεψε στο πρόσωπο, λέγοντας της τι όμορφη που είναι και πόσο πάχυνε.
Κάθισε λίγο και έφυγε.
Πήγε αμέσως και συνάντησε τον άνδρα της και του λέει:
«Πήγα σπίτι σου και βρήκα την γυναίκα σου με τον σοφατζή να παίζουν και να ασχημονούν».
Εκείνος δεν την πίστεψε.
Εκείνη όμως του απάντησε:
«Πήγαινε και δες τ’ αποτυπώματα στο πρόσωπο της γυναίκα σου». Αυτός έτρεξε αμέσως στο σπίτι του. Μόλις είδε την γυναίκα με τα αποτυπώματα, άρχισε να την χτυπά. Εκείνη του έλεγε ότι είναι αθώα κι ότι δεν συνέβηκε τίποτα. Αυτός όμως δεν πίστεψε κι εξακολούθησε να την κτυπά
αγρίως έως ότου η Μαρία πέθανε.
Τότε πήγε ο σατανάς στην γυναίκα αυτήν και της λέει:. «Ήλθα να σ’ ευχαριστήσω».
Εκείνη ζήτησε τις λίρες.
Της απαντά: «Χαζή είσαι; Που να τις βρω εγώ τις λίρες; Εγώ χάλασα το δικό μου το κονάκι και το δικό σου θα φτιάξω; Εγώ είμαι ο σατανάς και εξαφανίστηκε».
Ήλθε σ μένα και μου λέει: «Πείστηκες τώρα»;
Πάει παιδί μου, σκοτώσανε τσάμπα και βερεσέ τη Μαρία.
Μην φοβάστε παιδί μου τον σατανά. Δεν έχει τόση δύναμη. Είναι πολύ αδύνατος. Σκόνη είναι και δυσωδία. Αυτός δουλεύει για ‘μάς. Όταν έρχεται να σε πειράξει μα μην στεναχωριέσαι. Ο θεός τον στέλνει για να στεφανωθείς εσύ.
Αυτός πλανά τους ανθρώπους, προπάντων τους εγωιστές και τους υπερήφανους, φοβάται την καθαρή εξομολόγηση, την ταπείνωση, τηναγάπη. Εκει μόνο δεν χωράει να μπει.

ΔΙΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟ (ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ)

Έλεγε ότι είχε φοβερά ντοκουμέντα που τα είχε φανερώσει η δύναμις του Θεού:
Από την Αγία Τράπέζα των αγίων Ταξιαρχών έβγαινε μύρο, ευωδιά. Ιδίως κατά την μεταφορά των Αχράντων Μυστηρίων από την προσκομιδή στην Αγία Τράπεζα. Τον τελευταίον καιρό, που πλησίαζε προς το τέλος του, οι εικόνες των Ταξιαρχών και της Παναγίας ευωδίαζαν και αυτές.
Ένα βράδυ έκανε τους χαιρετισμούς της Παναγίας στους φίλους του Ταξιάρχες. Στεκόταν μπροστά στην Ωραία Πύλη βλέπωντας προς την εικόνα της Παναγίας του τέμπλου κι έψαλλε. Συνήθιζε να ψάλει και το «Θεοτόκε Παρθένε»…. Κατά τη στιγμή εκείνη παρουσιάστηκε μια γυναίκα, τον έπιασε
απ’ το χέρι και τον γύρισε ακριβώς απέναντι από την Ωραία Πύλη, που βρίσκεται τοιχογραφημένη η Κοίμηση της Θεοτόκου και εξαφανίσθηκε. Ο Θεός όμως ήδη του είχε στείλει την πρόσκληση για το Ουράνιο Δείπνο που του ετοίμαζε.
Την 1η Ιουνίου 1963 λειτούργησε στην ιερά μονή της Άγιας Τριάδος Μετεώρων. Κατά την ώρα του χερουβικού η Αγια Τράπεζα έβγαλε άρωμα, γιατι εκει ήταν κι ένα μικρό κουτάκι με λείψανα Αγίων. Έβγαινε ως ένας μικρός στύλος καπνού, που ευωδίαζε όλο το Ναό. Κατανυκτική Λειτουργία που δεν
περιγράφεται.
- Να η Θρησκεία μας φωνάζει ότι είναι ζωντανή. Όλη την βδομάδα που εργαζόμουν το κεφάλι μου και το δεξί μου χέρι ευωδίαζε.
Την 7ην Ιουνίου Παρασκευή, εργαζόμουν όλη την μέρα στο κτήμα μου μακριά από τον κόσμο. Όλη την μέρα έψαλλα διάφορα κατανυκτικά τροπάρια και προ παντός της Θεοτόκου. Δεν αισθανόμουν ούτε κούραση, ούτε πεινά, ούτε και τον καύσωνα της μέρας, γιατι ήλθα εκει που έπρεπε με
την κατάνυξη.
Εκάθησα λίγο να ξεκουραστώ κι ακούω μια φωνή να λέγει: «Είσαι ευπρόσδεκτος όπως έλθεις στο Αγιον Όρος, στην μεγάλη μου εορτή. Θα γράψεις στους Δανιηλαίους και αυτοί θα σε τακτοποιήσουν. Τώρα σε περιμένω να έρθετε».
.Ενθύμιο Θερμοκρασίας.
Την 23ην Αυγούστου ημέρα Σάββατο και 24ην Κυριακή, έκανε ζέστη μεγάλη 47 βαθμούς και κινδύνευε ο κόσμος να χαθεί. Λίβας δυνατός ξέρανε τα αμπέλια και σχεδόν τα λαχανικά μποστάνια και δεντροφυτείες. Τα χάλασε τα περισσότερα. Μεγάλο κακό. Τα νερά λιγόστεψαν. Αυτά έγιναν παρά του Θεού προς γνώση και συμμόρφωση
Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας την 15 Αυγούστου 1959 παίρνοντας την εικόνα της Παναγίας, για να σηκώσουμε το ύψωμα άρχισε να σείεται το τέμπλο επί 30 λεπτά. Πρωτοφανές αυτό.
Συνέβη και το 1931 την ώρα που ο δάσκαλος Χρήστος Ντάσκος έψαλε το, «Οτε η μετάστασις του αχράντου σου σώματος», δάκρυσε ο Πέτρος μέχρι που τελείωσε το ύψωμα και τα δάκρυα τα πήραμε με το βαμβάκι.
Την 18ην Αυγούστου 1959 ενώ λειτουργούσα στους Ταξιάρχες περί την 4ην της νυκτός, μόλις πλησίασα την Ωραία Πύλη, βλέπω στο αριστερό μέρος και ακολουθούσε ένα εύμορφο παιδάκι μικρής ηλικίας και χάθηκε σαν σκιά, και κρότος ακούστηκε πάνω από την κανδήλα της Παναγίας και άρχισε να σείεται μέχρι το τέλος της Λειτουργίας. Και την 26 Σεπτεμβρίου ώρα 4ην την νύχτας που λειτουργούσα στους Ταξιάρχες είδα κατά την ώρα της δοξολογίας να στέκεται το ίδιο παιδάκι
μπροστά στην προσκομιδή και χάθηκε σαν καπνός.

ο παπα-Τύχων (1884-7.9.1968)

Ένας άλλος Αγιορείτης, ο παπα-Τύχων (1884-7.9.1968), δεχόταν τακτικές επισκέψεις από μιαν αλεπού και μοιραζόταν το λιγοστό φαγητό του με τ’ άγρια ζώα, ενώ ευχαρίστως άφηνε τα έντομα να θηλάζουν το αίμα του ανενόχλητα. [Μ ο ν α χ ο ύ Π α ϊ σ ί ο υ Α γ ι ο ρ ε ί τ ο υ, Αγιορείται Πατέρες και Αγιορείτικα, εκδ. Ιερόν Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή Θεσσαλονίκης 1993 (2η έκδοση), σ. 29 (κεφάλαιο για τον παπα-Τύχωνα)].

Ο «ασκητής της πόλης» ο Απλός καί Πάμπτωχος Δεσπότης Αντώνιος

Ο επίσκοπος κ. Αντώνιος σπάνια χρησιμοποιούσε αυτοκίνητο, και συνήθως πήγαινε με λεωφορείο σε όλες τις Συνόδους της Εκκλησίας.
Με αποτέλεσμα πολλοί Ιεράρχες τον πείραζαν και τον φώναζαν "ο Επίσκοπος των ΚΤΕΛ".
Μια φορά πανηγύριζε ένα χωριό κοντά στη Σιάτιστα και θα προεξείχε ο Μητροπολίτης. Οδηγό τότε δεν είχε. Οπότε κάνει ωτο-στόπ και στο δρόμο σταματάει ένα τρακτέρ που κουβαλούσε άχυρα με καρότσα.
Ο οδηγός έτσι φτωχό και χωρίς κάτι να δείχνει πως είναι Μητροπολίτης τον πέρασε για απλό μοναχό και του είπε, πως μόνο πίσω στα άχυρα έχει θέση...
Ο Αντώνιος δέχτηκε με χαρά!
Όταν έμπαιναν στο χωριό μέ τόν Δεσπότη πάνω στα άχυρα, κάποιοι χωρικοί τον αντιλήφθηκαν και άρχιζαν να φωνάζουν.
"Ο Δεσπότης ήρθε !....Ο Δεσπότης ήρθε ! "
Οί καμπάνες άρχισαν να χτυπάνε δυνατά και ο οδηγός του τρακτέρ τα έχασε, αλλά μετά από λίγο κατάλαβε τι γινόταν...
Ένα ακόμη γεγονός ήταν, πως είχε ένα κήπο που όλο σκάλιζε φορώντας κάτι παλιά ράσα. Έτσι, όταν μια παρέα από γνωστούς καί φίλους του πήγαν να τον δουν, δέν τόν κατάλαβαν νομίζοντας πως είναι ο κηπουρός...
--Πού είναι ο Δεσπότης; τόν ρωτάνε.
--Τί τον θέλετε; τούς λέει.
--Να πάρουμε την ευχή του.
--Να πάω να τον φωνάξω., τούς λέει.
Πήγε, έβαλε ένα άλλο καθαρό ράσο, και γύρισε κοντά τους...
Τέλος από προσωπική εμπειρία μπορώ να πω, πως είχε την αθωότητα και αγνότητα μικρού παιδιού, και πολύ μεγάλη αγάπη γιά όλο τόν κόσμο, πού τήν καταλάβαινες από τήν συμπεριφορά του...


Ο Μακαριστός Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης κ. Αντώνιος Κόμπος γεννήθηκε το 1920 στο Άργος Αργολίδος. Είναι απόφοιτος της Μαρασλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας Αθηνών και της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Κάτοχος μεγάλης θεολογικής παιδείας, συμπλήρωσε της σπουδές του στα Πανεπιστήμια Οξφόρδης και Παρισίων.
Διετέλεσε καθηγητής και Διευθυντής Ιερατικών Σχολών. Κατά τα έτη 1971-74 υπηρέτησε ως ιεροκήρυκας εις την Ιεράν Μητρόπολιν Αιτωλίας και Ακαρνανίας. Διάκονος εχειροτονήθη εις τας 3.12.67, πρεσβύτερος δε εις τας 4.12.67. Την 23ην Μαΐου 1974 εξελέγη Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης.

Εξέδωσε αξιόλογα επιστημονικά έργα. Δημοσίευσε βιβλιοκρισίας και άρθρα εποικοδομητικά εις διάφορα περιοδικά. Εκοιμήθη εν Κυρίω τη 17/12/2005.

Μιά μαρτυρία...

Ήταν ένας σεμνός ηλικιωμένος κληρικός, ψηλός, αδύνατος, ασκητικός, πού ταξίδευε με το καραβάκι στη γραμμή "Δάφνη-Αγία Άννα.
Στη διαδρομή ήταν λιγομίλητος, συμμαζεμένος. Το καραβάκι πέρασε τα μοναστήρια και έφτασε τον αρσανά της Ι. Μονής Αγίου Παύλου, όπου ο ταξιδιώτης κληρικός έκανε, όπως και σε κάθε μοναστήρι, το σταυρό του.
Πέρασαν από το μουράγιο της Ν. Σκήτης και σε λίγο αντίκρισαν την Αγία Άννα και έκανε πάλι με ευλάβεια το σταυρό του.
Εδώ ήταν ο προορισμός του ευλαβούς κληρικού. Σηκώθηκε από τη θέση του μαζί με τους άλλους και μόλις το καραβάκι έπιασε στο μουράγιο οι περισσότεροι κατέβηκαν εκεί. Κατέβηκε και αυτός.
Γύρισε όμως το κεφάλι του προς τα πίσω και είδε έναν νεαρό ιερομόναχο να αγωνίζεται να βγάλει από το καραβάκι ένα σωρό πράγματα που είχε. Δεν χάνει ευκαιρία και τον ρωτάει..


-Να σε βοηθήσω, πάτερ;
-Να είναι ευλογημένο γέροντα, απαντά ο νεαρός ιερομόναχος, κι αμέσως ο ηλικιωμένος κληρικός παρά την ηλικία του με νεανικό φρόνημα, βοήθησε σβέλτα στη μεταφορά των πραγμάτων από το καραβάκι στο μουράγιο. Τελείωσαν, και ο μοναχός ευχαρίστησε τον άγνωστο κληρικό και εκείνος ξεκίνησε από την άκρη του μουράγιου για να πάρει στη συνέχεια τον ανήφορο...
Τότε τον γνώρισαν μερικοί και έτρεξαν κοντά του. Έβαλαν μετάνοια κατά το συνηθισμένο...
- Ευλόγησον, Δέσποτα!


- Ο Κύριος.
- Ευλογείτε, Σεβασμιότατε!
- Ο Κύριος.
Ο μοναχός τα έχασε!
Τόση ώρα λοιπόν τον βοηθούσε ένας Δεσπότης να βγάλει τα πράγματα από το καΐκι; Ποιος νά ήταν άραγε αυτός ο ταπεινός παπάς, όπως έμοιαζε;
Έτρεξε, έβαλε μετάνοια, πήρε ευχή, ζήτησε συγχώρεση που δέχθηκε να γίνει βοηθός του ένας Δεσπότης, κι εκείνος δεν αντέδρασε καθόλου, θεωρώντας το γιά κάτι φυσικό καί ανθρώπινο τό νά προσφέρεις βοήθεια στόν διπλανό σου...
Ποιός Δεσπότης όμως ήταν;
Ήταν ο μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης Αντώνιος Κόμπος.
Μη μου πείτε τώρα, ότι έχουμε πολλούς σαν κι΄ αυτόν ;


Οί τελευταίες στιγμές του,

κι΄ ένα θαυμαστό γεγονός !

Ο γνωστός διορατικός γέροντας Γαβριήλ πού βρίσκεται λίγο έξω από τίς Καρυές ( photo), διαβεβαίωσε ότι όταν κοιμήθηκε ο Μακαριστός Αντώνιος έγινε τέτοιο "γλέντι" στον Παράδεισο που είχε να γίνει από την εποχή τής κοίμησης του Αγίου Νεκταρίου!
Άς δούμε τώρα την περιγραφή πού έδωσε ένας πιστός χριστιανός, σχετικά με τις τελευταίες ώρες του Μητροπολίτου Αντωνίου:
«…Βρέθηκα », λέει, «με το μοναχό, στα χέρια του οποίου κοιμήθηκε ο μακαριστός Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης Αντώνιος. Τον παρακάλεσα να μου περιγράψει τις τελευταίες στιγμές της κοιμήσεώς του, και μού είπε»:
«Ο Μακαριστός κατά τις τελευταίες ημέρες ήταν σε άσχημη κατάσταση και είχε δυσκολία ακόμη και στο να μιλήσει. Τον είχαμε πάει στην Αθήνα όπου εκεί έκανε εγχείρηση αφαίρεσης του στομάχου λόγω του καρκίνου που είχε. Την επόμενη ημέρα μετά την εγχείρηση μόλις μπήκαμε στο δωμάτιο τον είδαμε να κλαίει έντονα κοιτάζοντας τον Εσταυρωμένο σε μια εικόνα μέσα στο δωμάτιο του νοσοκομείου
"Τι έπαθες Δέσποτα;" τον ρωτήσαμε. Με δυσκολία ψέλλισε "θα σας πω... θα σας πω..." αλλά μετά από εκεί πλέον δεν μπορούσε να μιλήσει.
Προφανώς κάτι είδε που τον συγκλόνισε...
Μετά, τον φέραμε στο γυναικείο μοναστήρι στο Μικρόκαστρο αλλά δεν ήθελε να τον περιποιούνται οι μοναχές και έτσι καθόμασταν δίπλα του εναλλάξ διάφοροι μοναχοί. Είχα μια αδιόρατη διαίσθηση ότι θα κοιμηθεί στα χέρια μου. Δεν ξέρω γιατί...
Η υγεία του επιδεινώθηκε και τον πήγαμε στο νοσοκομείο Μποδοσάκειο στην Πτολεμαΐδα. Κάποια μέρα δεν υπήρχε άλλος μοναχός να πάει στον Μακαριστό και ο Γέροντας είπε σ' εμένα να πάω μιας κι έτυχε να είμαι δίπλα του εκείνη την στιγμή.
Πήγα στο νοσοκομείο. Ο Μακαριστός ήταν στην εντατική αλλά επειδή ήταν κι άλλοι ασθενείς μέσα δεν ήθελα να είμαι εκεί και παρέμενα στον διάδρομο. Μετά από ώρα η προϊσταμένη με φώναξε και μου είπε ότι ο Δέσποτας τελείωσε...
Με θλίψη μπήκα μέσα κι ασυναίσθητα του έπιασα το χέρι και προσευχόμουνα για περίπου είκοσι λεπτά. Σε κάποια στιγμή πετάχτηκα πάνω συνειδητοποιώντας ότι έπρεπε να ειδοποιήσω την Μητρόπολη και το Μοναστήρι για την κοίμησή του.
Τότε έρχεται κατά πάνω μου έντρομη η προϊσταμένη, μια σκληρή γυναίκα και μου λέει :
--"Πάτερ τι κάνατε όση ώρα τού κρατούσατε το χέρι;"
--"Τι συμβαίνει;" την ρώτησα.
--"Πάτερ αυτό που έγινε είναι εκπληκτικό! Ενώ όταν σας φώναξα όλες οι ενδείξεις από τα μηχανήματα βεβαίωναν ότι ο Δέσποτας είχε πεθάνει από την στιγμή που του πιάσατε το χέρι άρχισαν πάλι να δείχνουν ενδείξεις ανθρώπου εν ζωή!!!
Δεν το πιστεύω! Είμαι συγκλονισμένη... Μόλις του αφήσατε το χέρι οι ενδείξεις στό μηχάνημα ξαναμηδενίστηκαν...""
Αυτός ήταν ο Μακαριστός Μητροπολίτης Αντώνιος Σισανίου, καί την ευχή του νά 'χουμε..."


Από τήν μαρτυρία ενός μοναχού...

Ὅταν ζοῦσε ὁ γέροντάς μου, ὁ ὁποῖος γνώριζε τὸν Ἅγιο Σιατίστης ἀρκετὰ καλά προτοῦ αὐτὸς γίνει Μητροπολίτης, μοῦ ἀνέφερε τὸν Ἅγιο Σιατίστης Ἀντώνιο Κόμπο ὡς τὸν κορυφαῖο τῶν Ἱεραρχῶν τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἔτσι ὅταν κοιμήθηκε ὁ γέροντάς μου, πῆρα τηλέφωνο τὸν Ἅγιο Σιατίστης γιὰ νὰ τὸν ἐπισκεφθῶ...
Μου εἶπε, νὰ πάω σὲ κάποιες ἡμέρες, στὶς 22 Ἰουνίου 2004, ἐπειδὴ ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες εἶχε πολλὲς ὑποχρεώσεις. Ξεκίνησα ἀπὸ τὸ σπίτι μου μὲ τὸ αὐτοκίνητό μου, καὶ κατὰ τὶς ἔντεκα τὸ πρωῒ ἦμουν ἔξω ἀπὸ τὴν Μητρόπολη Σισανίου καὶ Σιατίστης. Πρώτη μου φορὰ ποὺ ἐπισκεπτόμουν Μητροπολίτη.
Μπαίνω σε ἕνα μικρὸ σχετικὰ δωμάτιο μὲ λίγα γραφεῖα, ποὺ μᾶλλον ὑπόγειο θύμιζε, καὶ ζήτησα τὸν Σεβασμιώτατο. Σὲ ἕνα ἴσως λεπτό τῆς ὥρας ἔρχεται σὲ αὐτὸ τὸ ὑπόγειο ἕνας ταπεινὸς Χαριτωμένος Γέροντας, σκυφτὸς ἀπὸ τὴν ἠλικία, ποὺ θύμιζε μᾶλλον Γέροντα μοναχό, παρὰ τοὺς Ἐπισκόπους ποὺ συνήθως βλέπουμε στὶς μικρὲς ὀθόνες.
Αὐτὸς ὁ ταπεινὸς Γέροντας ἦταν ὁ Σεβασμιώτατος!
Ἤρθε γιὰ νὰ μὲ προϋπαντήσει, ἕναν τυχαῖο νέο, ποὺ οὔτε κὰν τὸν γνώριζε. Ἀφοῦ μὲ ὀδήγησε στὸ γραφεῖο του στὸν ἐπάνω ὄροφο, ἐξομολογήθηκα, καὶ μετὰ ἄρχισε νὰ μὲ νουθετεῖ μὲ τὰ σοφὰ καὶ πνευματικά του λόγια. Αὐτὸ ποῦ μοῦ ἔκανε μεγάλη ἐντύπωση, καὶ θέλω νὰ τὸ καταθέσω, εἶναι ὅτι μοῦ μίλησε ὅτι ἔχουμε τὴν αἵρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ στὴν Ἐκκλησία μας.
Καὶ ὅταν τὸν ρώτησα, ἂν ποῦμε π.χ. ὅτι ὁ τάδε Ἐπίσκοπος εἶναι Αἱρετικὸς Οἰκουμενιστής, τότε αὐτὸ εἶναι Ὀμολογία Πίστεως;
Ὁ Ἅγιος Γέροντας, δὲν ἦταν θετικὸς ( δέν συμφωνούσε δηλαδή με την διατύπωση αυτή ) στὴν παραπάνω μου ἐρώτηση, καὶ κατάλαβα ὅτι οἱ Ἅγιοι ἔχουν τὴν διάκριση καὶ πληροφοροῦνται ἀπὸ τὸν Θεό γιὰ τὶς ὅποιες ἐνέργειές τους, εἰδικὰ στὰ θέματα τῆς Ἐκκλησίας Του...


π. Στέφανος Σιναϊτης --- « Μακάριοι οί νεκροί, οί έν Κυρίω αποθνήσκοντες…».